Γράφει ο Γιώργος Αϊβαλιώτης
Αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας
Καθώς ο εμφύλιος πόλεμος μαστίζει την Υεμένη, προκύπτει η απορία πώς γίνεται ένα χρόνο τώρα να παραμένει μία εμπόλεμη κατάσταση χωρίς να μειώνεται η χρηματοδότηση των αντιμαχόμενων πλευρών. Η εξήγηση έγκειται στην «ουδετερότητα» της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, η οποία πληρώνει τους μισθούς των στρατιωτών και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η Τράπεζα διανέμει χρήματα σε εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, τόσο στις περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση, όσο και στις αντίστοιχες που ελέγχονται από τους αντικαθεστωτικούς και εγγυάται τις πληρωμές για την προμήθεια εισαγόμενων προϊόντων, κυρίως δε δημητριακών και αλεύρων. Τούτο διασφαλίζει την αποτροπή της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας και του υποσιτισμού του πληθυσμού, όσο αυτό είναι εφικτό.
Ένας βασικός παράγοντας που συμβαίνει το ανωτέρω γεγονός είναι πως η Central Bank of Yemen βρίσκεται στην πόλη Sanaa, η οποία ελέγχεται από τους αντικαθεστωτικούς, από το 2014, επομένως είναι αναμενόμενο πως δε μπορεί να αποφευχθεί η ροή χρημάτων προς τους Houthis. Από την άλλη, είναι κατανοητό ακόμα και προς τον πιο σκληροπυρηνικό αντάρτη πως η CBY αποτελεί το τελευταίο προπύργιο του οικονομικού συστήματος μίας εξαθλιωμένης χώρας. Οι αποφάσεις της λαμβάνονται από αξιωματούχους της Τράπεζας, ξένους διπλωμάτες και πολιτικούς παράγοντες της Υεμένης που προέρχονται και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η χώρα βασίζεται στις εισαγωγές για τη σίτιση του πληθυσμού της κατά το 90% των αναγκών αυτού και όπως είναι φυσικό η προμήθεια σε αγαθά έχει μειωθεί μετά την έναρξη του εμφυλίου. Τα 21 από τα 28,000,000 πολιτών χρειάζονται κάποια μορφή ανθρωπιστικής βοήθειας ενώ πάνω από το 50% του πληθυσμού υποφέρει από υποσιτισμό. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΔΝΤ στη CBY, Albert Jaeger, ανέφερε πως η Κεντρική Τράπεζα είναι προσηλωμένη στο να παραμείνει ουδέτερη σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας και έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσει οικονομική σταθερότητα εν μέσω της σύρραξης. Ως εκ τούτου, ο ανωτέρω επικεφαλής εξήγησε πως γίνεται η CBY να εκταμιεύει rial για να πληρώσει στρατιώτες και υπαλλήλους που ανήκουν στη μισθοδοσία Υπουργείων και εργάζονται σε περιοχές που ελέγχουν οι αντικαθεστωτικοί. Φυσικά η CBY δεν έχει δημοσιεύσει στατιστικά στοιχεία, από την έναρξη του εμφυλίου, ώστε να φαίνεται η ανωτέρω τακτική.
Την ίδια στιγμή η Τράπεζα αποστέλλει χρήματα στο Aden, που έχει ανακηρυχτεί προσωρινή πρωτεύουσα της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Υεμένης, προκειμένου να πληρωθούν αντίστοιχοι υπάλληλοι του κρατικού φορέα στις περιοχές που ελέγχει το καθεστώς. Παρόλο που δεν εκτελούνται πτήσεις αεροσκαφών από τηSanaa στο Aden, κάθε λίγες εβδομάδες ένα αεροπλάνο της κρατικής αεροπορικής εταιρείας της Υεμένης«Yemenia» μεταφέρει αρκετά εκατομμύρια Rial.
Η σύγκρουση στη χώρα έχει πλήξει βασικές προμήθειες, όπως τρόφιμα, καύσιμα και φάρμακα, εν μέσω του οιονεί αποκλεισμού που έχει επιβληθεί στους λιμένες από τη Σαουδική Αραβία και το συνασπισμό που αυτή ελέγχει. ΗCBY διαδραματίζει τον πλέον κρίσιμο και σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των εισαγωγών ζωτικών αγαθών, εγγυώμενη τις εισαγωγές αλεύρων και δημητριακών στις επίσημες τιμές, παρά το γεγονός ότι το Φεβρουάριο τρέχοντος έτους ακύρωσε σχετικές δεσμεύσεις κεφαλαίων για την εισαγωγή ρυζιού και ζάχαρης. Τούτο οφείλεται στη δραματική συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεματικών που χρησιμοποιούνται για τις εν λόγω εισαγωγές και φυσικά στη διακοπή σχετικής πίστωσης των Δυτικών Τραπεζών προς τους εμπόρους τροφίμων που δραστηριοποιούνται στην Υεμένη, λόγω του χάους σε θέματα ασφαλείας και της εύθραυστης φύσης του οικονομικού συστήματος. Όσο η κατάσταση αυτή θα κλιμακώνεται με αύξηση της απροθυμίας παροχής πιστωτικών επιστολών θα διογκώνεται και το πρόβλημα εισαγωγών για τη χώρα. Οποιαδήποτε ένδειξη ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές της Υεμένης και τα φθίνοντα αποθέματα ξένου συναλλάγματος αποτελούν αντικείμενο κακοδιαχείρισης, θα μπορούσε να επισύρει αλυσιδωτές αντιδράσεις με δραματικές επιπτώσεις για την όποια σταθερότητα της χώρας.
Ένας έτερος παράγοντας συντήρησης της CBY είναι ο 69χρονος Διοικητής της, Mohammed Bin Humam, ο οποίος διατηρεί εγκάρδιες σχέσεις με τους επικεφαλείς και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως, όταν η Συμμαχία της Σαουδικής Αραβίας επενέβη στην Υεμένη η κυβέρνηση αναχώρησε για διαμονή σε πολυτελείς κατοικίες στο Riyadh, ωστόσο ο Bin Humam παρέμεινε στη Sanaa, χωρίς να ανησυχήσει για την ασφάλειά του. Αυτό εξασφάλισε την διατήρηση της ουδετερότητας της CBY, γεγονός αποδεκτό από τις ηγεσίες των δύο πλευρών, για την αποφυγή της οικονομικής κατάρρευσης που δε θα εξυπηρετούσε κανέναν.
Η περιγραφόμενη κατάσταση δε σημαίνει ότι ο κίνδυνος έχει αποφευχθεί. Η Κεντρική Τράπεζα ενδέχεται να απομείνει χωρίς εναλλακτικές επιλογές. Όπως προαναφέραμε οι εισαγωγές και η αποπληρωμή χρεών προς τους δανειστές της χώρας, η οποία παρά την εμφύλια σύρραξη συνεχίζεται κανονικά, έχει μειώσει δραματικά τα συναλλαγματικά αποθέματά της. Για την ακρίβεια αυτή τη στιγμή υπολογίζονται σε περίπου 1.1 δις από 4.7 δις που ήταν στις αρχές του εμφυλίου. Σύμφωνα με το ΔΝΤ εκτιμάται ότι σε δύο μήνες η CBY θα έχει μείνει μόνο με αναθυμιάσεις που δε θα επαρκούν για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων της χώρας.
Εφόσον οι υποστηριζόμενες συνομιλίες από τον ΟΗΕ, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο Κουβέιτ δεν ευοδωθούν τότε αναμένεται η πλήρης κατάρρευση και αναταραχή στη χώρα. Ο οικονομικός παράγοντας ίσως αποτελέσει το μόνο μοχλό πίεσης για τις αντιμαχόμενες πλευρές αν δεν θέλουν να καταλήξουν σε μία πύρρειο νίκη, για όποιον και αν αυτή ήθελε να επιτευχθεί. Οι λύσεις που υπάρχουν λοιπόν είναι είτε αποδοχή της συνύπαρξης των δύο πλευρών με όποιους όρους και αν έρθει αυτή, είτε ο διαχωρισμός τους σε δύο κράτη, είτε – και τούτο αποτελεί το πιο μακάβριο σενάριο για τον άμαχο πληθυσμό – η παροχή οικονομικών εγγυήσεων από μία επίσης προβληματική οικονομία, όπως η Σαουδική Αραβία, προς την επίσημη κυβέρνηση της Υεμένης, πως θα τη βοηθήσει να αναστηλώσει τη χώρα μέσα από της στάχτες της. Το τελευταίο αναφέρεται λόγω του ιδιόρρυθμου και εγωκεντρικού χαρακτήρα του Σαουδάραβα ΥΠΑΜ, ο οποίος επιθυμεί να επιστρέψει νικητής από την παρέμβασή του στα δρώμενα της γείτονος, προς το Riyadh, χώρας. Ωστόσο, είναι αμφίβολο, αν επιλεγεί από το Aden η νίκη, μέσω του οικονομικού στραγγαλισμού της Υεμένης, κατά πόσο θα μπορέσει να στηριχτεί από μία οικονομία που έχει αυξήσει τον εξωτερικό της δανεισμό σε πρωτόγνωρα επίπεδα.
Αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας
Καθώς ο εμφύλιος πόλεμος μαστίζει την Υεμένη, προκύπτει η απορία πώς γίνεται ένα χρόνο τώρα να παραμένει μία εμπόλεμη κατάσταση χωρίς να μειώνεται η χρηματοδότηση των αντιμαχόμενων πλευρών. Η εξήγηση έγκειται στην «ουδετερότητα» της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας, η οποία πληρώνει τους μισθούς των στρατιωτών και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η Τράπεζα διανέμει χρήματα σε εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, τόσο στις περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση, όσο και στις αντίστοιχες που ελέγχονται από τους αντικαθεστωτικούς και εγγυάται τις πληρωμές για την προμήθεια εισαγόμενων προϊόντων, κυρίως δε δημητριακών και αλεύρων. Τούτο διασφαλίζει την αποτροπή της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας και του υποσιτισμού του πληθυσμού, όσο αυτό είναι εφικτό.
Ένας βασικός παράγοντας που συμβαίνει το ανωτέρω γεγονός είναι πως η Central Bank of Yemen βρίσκεται στην πόλη Sanaa, η οποία ελέγχεται από τους αντικαθεστωτικούς, από το 2014, επομένως είναι αναμενόμενο πως δε μπορεί να αποφευχθεί η ροή χρημάτων προς τους Houthis. Από την άλλη, είναι κατανοητό ακόμα και προς τον πιο σκληροπυρηνικό αντάρτη πως η CBY αποτελεί το τελευταίο προπύργιο του οικονομικού συστήματος μίας εξαθλιωμένης χώρας. Οι αποφάσεις της λαμβάνονται από αξιωματούχους της Τράπεζας, ξένους διπλωμάτες και πολιτικούς παράγοντες της Υεμένης που προέρχονται και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές.
Η χώρα βασίζεται στις εισαγωγές για τη σίτιση του πληθυσμού της κατά το 90% των αναγκών αυτού και όπως είναι φυσικό η προμήθεια σε αγαθά έχει μειωθεί μετά την έναρξη του εμφυλίου. Τα 21 από τα 28,000,000 πολιτών χρειάζονται κάποια μορφή ανθρωπιστικής βοήθειας ενώ πάνω από το 50% του πληθυσμού υποφέρει από υποσιτισμό. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΔΝΤ στη CBY, Albert Jaeger, ανέφερε πως η Κεντρική Τράπεζα είναι προσηλωμένη στο να παραμείνει ουδέτερη σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας και έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό να διατηρήσει οικονομική σταθερότητα εν μέσω της σύρραξης. Ως εκ τούτου, ο ανωτέρω επικεφαλής εξήγησε πως γίνεται η CBY να εκταμιεύει rial για να πληρώσει στρατιώτες και υπαλλήλους που ανήκουν στη μισθοδοσία Υπουργείων και εργάζονται σε περιοχές που ελέγχουν οι αντικαθεστωτικοί. Φυσικά η CBY δεν έχει δημοσιεύσει στατιστικά στοιχεία, από την έναρξη του εμφυλίου, ώστε να φαίνεται η ανωτέρω τακτική.
Την ίδια στιγμή η Τράπεζα αποστέλλει χρήματα στο Aden, που έχει ανακηρυχτεί προσωρινή πρωτεύουσα της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Υεμένης, προκειμένου να πληρωθούν αντίστοιχοι υπάλληλοι του κρατικού φορέα στις περιοχές που ελέγχει το καθεστώς. Παρόλο που δεν εκτελούνται πτήσεις αεροσκαφών από τηSanaa στο Aden, κάθε λίγες εβδομάδες ένα αεροπλάνο της κρατικής αεροπορικής εταιρείας της Υεμένης«Yemenia» μεταφέρει αρκετά εκατομμύρια Rial.
Η σύγκρουση στη χώρα έχει πλήξει βασικές προμήθειες, όπως τρόφιμα, καύσιμα και φάρμακα, εν μέσω του οιονεί αποκλεισμού που έχει επιβληθεί στους λιμένες από τη Σαουδική Αραβία και το συνασπισμό που αυτή ελέγχει. ΗCBY διαδραματίζει τον πλέον κρίσιμο και σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των εισαγωγών ζωτικών αγαθών, εγγυώμενη τις εισαγωγές αλεύρων και δημητριακών στις επίσημες τιμές, παρά το γεγονός ότι το Φεβρουάριο τρέχοντος έτους ακύρωσε σχετικές δεσμεύσεις κεφαλαίων για την εισαγωγή ρυζιού και ζάχαρης. Τούτο οφείλεται στη δραματική συρρίκνωση των συναλλαγματικών αποθεματικών που χρησιμοποιούνται για τις εν λόγω εισαγωγές και φυσικά στη διακοπή σχετικής πίστωσης των Δυτικών Τραπεζών προς τους εμπόρους τροφίμων που δραστηριοποιούνται στην Υεμένη, λόγω του χάους σε θέματα ασφαλείας και της εύθραυστης φύσης του οικονομικού συστήματος. Όσο η κατάσταση αυτή θα κλιμακώνεται με αύξηση της απροθυμίας παροχής πιστωτικών επιστολών θα διογκώνεται και το πρόβλημα εισαγωγών για τη χώρα. Οποιαδήποτε ένδειξη ότι οι δημοσιονομικές πολιτικές της Υεμένης και τα φθίνοντα αποθέματα ξένου συναλλάγματος αποτελούν αντικείμενο κακοδιαχείρισης, θα μπορούσε να επισύρει αλυσιδωτές αντιδράσεις με δραματικές επιπτώσεις για την όποια σταθερότητα της χώρας.
Ένας έτερος παράγοντας συντήρησης της CBY είναι ο 69χρονος Διοικητής της, Mohammed Bin Humam, ο οποίος διατηρεί εγκάρδιες σχέσεις με τους επικεφαλείς και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Αυτό φαίνεται και από το γεγονός πως, όταν η Συμμαχία της Σαουδικής Αραβίας επενέβη στην Υεμένη η κυβέρνηση αναχώρησε για διαμονή σε πολυτελείς κατοικίες στο Riyadh, ωστόσο ο Bin Humam παρέμεινε στη Sanaa, χωρίς να ανησυχήσει για την ασφάλειά του. Αυτό εξασφάλισε την διατήρηση της ουδετερότητας της CBY, γεγονός αποδεκτό από τις ηγεσίες των δύο πλευρών, για την αποφυγή της οικονομικής κατάρρευσης που δε θα εξυπηρετούσε κανέναν.
Η περιγραφόμενη κατάσταση δε σημαίνει ότι ο κίνδυνος έχει αποφευχθεί. Η Κεντρική Τράπεζα ενδέχεται να απομείνει χωρίς εναλλακτικές επιλογές. Όπως προαναφέραμε οι εισαγωγές και η αποπληρωμή χρεών προς τους δανειστές της χώρας, η οποία παρά την εμφύλια σύρραξη συνεχίζεται κανονικά, έχει μειώσει δραματικά τα συναλλαγματικά αποθέματά της. Για την ακρίβεια αυτή τη στιγμή υπολογίζονται σε περίπου 1.1 δις από 4.7 δις που ήταν στις αρχές του εμφυλίου. Σύμφωνα με το ΔΝΤ εκτιμάται ότι σε δύο μήνες η CBY θα έχει μείνει μόνο με αναθυμιάσεις που δε θα επαρκούν για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων της χώρας.
Εφόσον οι υποστηριζόμενες συνομιλίες από τον ΟΗΕ, οι οποίες λαμβάνουν χώρα στο Κουβέιτ δεν ευοδωθούν τότε αναμένεται η πλήρης κατάρρευση και αναταραχή στη χώρα. Ο οικονομικός παράγοντας ίσως αποτελέσει το μόνο μοχλό πίεσης για τις αντιμαχόμενες πλευρές αν δεν θέλουν να καταλήξουν σε μία πύρρειο νίκη, για όποιον και αν αυτή ήθελε να επιτευχθεί. Οι λύσεις που υπάρχουν λοιπόν είναι είτε αποδοχή της συνύπαρξης των δύο πλευρών με όποιους όρους και αν έρθει αυτή, είτε ο διαχωρισμός τους σε δύο κράτη, είτε – και τούτο αποτελεί το πιο μακάβριο σενάριο για τον άμαχο πληθυσμό – η παροχή οικονομικών εγγυήσεων από μία επίσης προβληματική οικονομία, όπως η Σαουδική Αραβία, προς την επίσημη κυβέρνηση της Υεμένης, πως θα τη βοηθήσει να αναστηλώσει τη χώρα μέσα από της στάχτες της. Το τελευταίο αναφέρεται λόγω του ιδιόρρυθμου και εγωκεντρικού χαρακτήρα του Σαουδάραβα ΥΠΑΜ, ο οποίος επιθυμεί να επιστρέψει νικητής από την παρέμβασή του στα δρώμενα της γείτονος, προς το Riyadh, χώρας. Ωστόσο, είναι αμφίβολο, αν επιλεγεί από το Aden η νίκη, μέσω του οικονομικού στραγγαλισμού της Υεμένης, κατά πόσο θα μπορέσει να στηριχτεί από μία οικονομία που έχει αυξήσει τον εξωτερικό της δανεισμό σε πρωτόγνωρα επίπεδα.
0 comments