Hard times breed hard people. Hard people breed good times. Good times breed soft people. Soft people breed hard times.
Γράφει ο Γιώργος Αϊβαλιώτης
Αναλυτής γεωστρατηγικής και γεωπολιτικής ασφάλειας
Πολλά έχουν γραφτεί για την κατάρρευση των συνομιλιών στην Ελβετία για το κυπριακό. Οι Τούρκοι και οι τουρκοκύπριοι ρίχνουν τις ευθύνες στην ελληνική πλευρά, ο Αναστασιάδης αρχικά κατηγόρησε την Ελλάδα και η Ελλάδα τον Αναστασιάδη. Γενικότερα η κατάσταση θυμίζει εν πολλοίς το ρητό «μεταξύ λεχώνας και μαμής» όπου αναζητείται η επίρριψη ευθυνών μεταξύ των συμμετεχόντων για μία αποτυχία που εξυπηρετεί άπαντες, πλην των διεθνών παρατηρητών και των συμφερόντων που εκπροσωπούν.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις
Αυτό που έχει σημασία να δούμε είναι γιατί οι συμμετέχουσες πλευρές, ενώ συμφωνούν πως διαφωνούν, εν συνεχεία επιρρίπτουν ευθύνες μεταξύ των. Η Κύπρος είναι ένα θέμα που δημιουργήθηκε από τις ΗΠΑ και ταλανίζει την Αν. Μεσόγειο επί σαράντα και πλέον χρόνια. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα η Δύση δεν έδειξε πως πραγματικά επηρεάζεται από το θέμα και ότι την απασχολεί πιο είναι το μέλλον της Κύπρου, όσο τουλάχιστον τα συμφέροντά τους εξυπηρετούνταν από το Νησί. Η επιλογή της διχοτόμησης εξυπηρετούσε την γεωπολιτική παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή και όλα έβαιναν καλώς, ασχέτως τις επιδράσεις που αυτή η λύση επέφερε στις ζωές των Κύπριων πολιτών.
Αυτός είναι και ο κύριος λόγος αδράνειας τόσων ετών, πλην μερικών εξαιρέσεων που οφείλονταν σε αξιωματούχους του ΟΗΕ και αργότερα της Ε.Ε. που επιδίωκαν την προσωπική ανάδειξή τους με την τελική υπογραφή τους να αναδεικνύει τη διπλωματική αξία τους. Ωστόσο η κατάσταση αυτή άλλαξε όταν άλλαξαν και οι οικονομικές και γεωπολιτικές επιδιώξεις των κέντρων συμφερόντων. Με τις πρώτες συζητήσεις περί ανόδου της Ρωσίας και επανεγκατάστασης αυτής στο καρέ των Μεγάλων Δυνάμεων διαφάνηκε πως η Ευρώπη θα εξαρτάται ισοβίως στον ενεργειακό τομέα από τη Μόσχα. Λόγω της σημασίας των σημαντικών νατοϊκών ευρωπαίων εταίρων οι ΗΠΑ έπρεπε να λύσουν αυτό το πρόβλημα και οι χώρες του Κόλπου, δηλαδή η συμμαχία της Σ. Αραβίας προτίθονταν να συνδράμουν για την αποκόμιση των αντίστοιχων οικονομικών ωφελημάτων.
Σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται ως ο αιώνας των νέων ενεργειακών και εμπορικών διαδρόμων η Κύπρος διέθετε μία ζωτικής σημασίας θέση. Αν προσθέσουμε σε αυτή τη διαπίστωση τα ενεργειακά αποθέματα που ανακαλύφθηκαν, αρχικά από αμερικανικούς δορυφόρους, στην ευρύτερη περιοχή η Κύπρος χαρακτηριζόταν κομβικό σημείο σε κάθε σχεδιασμό. Ο ρόλος αυτός ενισχυόταν ακόμα περισσότερο, λόγω της ισραηλινής ανάγκης άμεσης εξόρυξης και διάθεσης των αποθεμάτων φυσικού αερίου που υπήρχαν στην ΑΟΖ του Τελ Αβίβ, από τη στιγμή που η Αίγυπτος είχε ανακαλύψει ακόμα μεγαλύτερο κοίτασμα και διέθετε τις υποδομές εκμετάλλευσής του.
Αυτοί είναι και οι λόγοι που το κυπριακό απέκτησε ξαφνικά τόσο μεγάλη σημασία και άπαντες παρακολουθούσαν με αγωνία την εξέλιξή του. Μην ξεχνάμε ότι πλέον η Κύπρος είναι χώρα της Ε.Ε. κι επομένως τα ενεργειακά αποθέματα του νησιού σήμαιναν πολλά για τις Βρυξέλλες. Ελέω των ανωτέρω οι Διεθνείς Παρατηρητές ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι για τη θετική έκβαση των συνομιλιών και αυτός είναι και ο κύριος λόγος που οι συμμετέχοντες έπρεπε να απορρίψουν τις ευθύνες από πάνω τους.
Η τουρκική πλευρά
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως ο Ακιντζί συμμετέχει στις συνομιλίες ως εκπρόσωπος ενός τουρκικού προτεκτοράτου. Ουσιαστικά δίνει την ηθική νομιμοποίηση συμμετοχής της Τουρκίας στις συνομιλίες ως προστάτιδας του ψευδοκράτους. Η Τουρκία από την πλευρά της είναι μία χώρα που εν έτει 2016 βιώνει μία από τις σημαντικότερες εσωτερικές κρίσεις της ιστορίας της, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει τον πλέον φιλόδοξο ηγέτη από την εποχή του Κεμάλ. Αυτός ο συνδυασμός, χρονικά, είναι ο πιο ακατάλληλος για να συζητήσει κάποιος με τον Ερντογάν για επίλυση διαφορών.
Σε μία εποχή που η τουρκική αντιπολίτευση κατηγορεί επί διετίας τον Τούρκο Πρόεδρο, ως υπεύθυνο για την κατάληψη δεκαέξι νήσων από την Ελλάδα στο Αιγαίο (;) και με τη δαμόκλειο σπάθη του αποτυχημένου πραξικοπήματος να αιωρείται ακόμα πάνω από την πολιτική κεφαλή του τούρκου Προέδρου η Άγκυρα δε θα μπορούσε να παραχωρήσει ούτε πέτρα γης από τα κατεχόμενα. Σε αυτό θα πρέπει να προσθέσουμε το επικείμενο δημοψήφισμα που σχεδιάζει ο Ερντογάν για την μετατροπή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία. Το εν λόγω εγχείρημα είναι αδύνατο να επιτύχει αν ο τούρκος Πρόεδρος δεν πάρει με το μέρος του τους τούρκους εθνικιστές. Επομένως πώς θα μπορούσε ο ένοικος του Ak Saray να κρατήσει τα δύο καρπούζια της συμφωνίας στην Ελβετία και του δημοψηφίσματος κάτω από την ίδια μασχάλη;
Στις περίεργες εποχές που ζούμε στα ελληνοτουρκικά, δεν είναι τυχαίο ότι ο τούρκος Πρόεδρος αμφισβητεί την Ε.Ε. ανοίγει ανοικτά μέτωπο με τη Γερμανία, μία παραδοσιακή σύμμαχο της Τουρκίας και κλείνει το μάτι στον Trump, με γλοιώδεις δηλώσεις για το δημοκρατικό πρόσωπο του νεοεκλεγέντα Προέδρου και συλλήψεις μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην τουρκική επικράτεια. Πολύ απλά με έναν αμφιλεγόμενο αμερικανό Πρόεδρο, που όλοι επιχειρούν να προβλέψουν ποια θα είναι η διπλωματία του, άπαντες έχουν τη φιλοδοξία της αποκόμισης κερδών και ο Ερντογάν προστρέχει πρώτος να πλευρίσει το νέο πλανητάρχη.
Επίσης, αν και περίεργο, δεν είναι τυχαίο πως ο ίδιος δήλωσε ότι το κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά θα εξεταστούν ως «πακέτο». Περίεργο διότι Κύπριοι και Έλληνες είμαστε ΕΝΑ έθνος, αλλά ζούμε σε δύο διαφορετικά κράτη. Η Τουρκία με αυτές τις δηλώσεις ουσιαστικά εκμηδενίζει τον Ακιντζί και τον Αναστασιάδη και αναγάγει το κυπριακό σε θέμα των εγγυητριών δυνάμεων, κάτι που ο αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα είχε προειδοποιήσει τον Έλληνα Πρωθυπουργό πως θα συμβεί, στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα. Αυτό σημαίνει ότι η στάση της Άγκυρας ήταν προαποφασισμένη και γνωστή στην αμερικανική πλευρά και συνοψίζεται στο πάρα πολύ απλό: Τι θα ιεραρχήσει ως πρωταρχικό θέμα η Αθήνα; Τα αμφισβητούμενα δεκαέξι νησιά από την Τουρκία ή τα δικαιώματα των ελληνοκυπρίων;
Ουσιαστικά η Τουρκία σέρνει δια της πλαγίου την Αθήνα σε ένα άτυπο Δικαστήριο της Χάγης, το οποίο η Ελλάδα δια καώς απέφευγε επί χρόνια. Το ζητούμενο για αυτή την πολιτική δεν είναι το δίκαιο. Το ζητούμενο ήταν και είναι το γεγονός πως η Αθήνα επέλεξε επί χρόνια μία εσφαλμένη πολιτική, που κληρονομούσε η μία κυβέρνηση από την άλλη. Το αμυντικό Δόγμα ή αλλιώς το «η Αθήνα μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος» αποτελεί μία νεοφιλελεύθερη κουλτούρα της μεταπολίτευσης που σε καμία περίπτωση δε συνάδει με τη γεωπολιτική των Βαλκανίων και του Αιγαίου. Σαν εικόνα μοιάζει με έναν καθηγητή Πανεπιστημίου τον οποίο ρίχνουν στη ζούγκλα με τους ανθρωποφάγους. Όσο και αν προσπαθήσει να τους μαγέψει με τα λόγια στο τέλος θα καταλήξει στο πιάτο τους.
Η ελληνική πλευρά
Η Ελλάδα είχε πραγματοποιήσει μία πολύ σημαντική συνάντηση τις προηγούμενες ημέρες με τον αμερικανό Πρόεδρο. Οι πληροφορίες από την αμερικανική πλευρά ήταν σαφείς: το κυπριακό είναι ένα οικονομικό θέμα το οποίο μπορεί να εξυπηρετήσει άπαντες εφόσον υπάρξει deal. Όλοι θα κερδίσουν χρήματα ακόμα και η Ελλάδα, χρήματα που θα τη διευκόλυναν στο δημόσιο χρέος. Η Κυβέρνηση απλά έπρεπε να αφήσει την Άγκυρα να απαιτήσει και μετά να συμφωνήσει χωρίς πολλές διαπραγματεύσεις. Οι συνέπειες θα ήταν πετροδόλαρα για την Κύπρο, πετροδόλαρα για τις αμερικάνικες εταιρείες, πετροδόλαρα για την Τουρκία, πετροδόλαρα ακόμα και για την Ελλάδα, μέσω αγωγών και ΑΟΖ. Αλλιώς το κυπριακό θα γινόταν πακέτο με τα ελληνοτουρκικά και εκεί η Ουάσινγκτον δε θα μπορούσε να βοηθήσει.
Η κατάσταση στην ελληνική ηγεσία δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η καλύτερη. Η εικόνα του Έλληνα Πρωθυπουργού στη συνάντηση με τον Ομπάμα μπροστά στις κάμερες ίσως περιγράφει με τον πλέον γλαφυρό τρόπο την πραγματικότητα. Οι δηλώσεις του Έλληνα ΠτΔ με τη χρήση των στοίχων του Γ. Ρίτσου, ώστε ο αμερικανός Πρόεδρος να μην ξεχάσει την πατρίδα μας αποτελούν τον τίτλο αυτής της φωτογραφίας. Υπό αυτές τις συνθήκες η ελληνική πλευρά έπρεπε να βρει μία διέξοδο και αυτό επιχειρήθηκε στη συνάντηση Τσίπρα-Αναστασιάδη αμέσως μετά την αποχώρηση Ομπάμα.
Η Αθήνα έπρεπε να εγκαταλείψει το ρόλο της εγγυήτριας δύναμης για το νησί, ως απαράδεκτο θεσμό για ένα ανεξάρτητο κράτος. Κατά αυτό τον τρόπο θα εκβιαζόταν και η Τουρκία να πράξει το ίδιο και τα ελληνοτουρκικά να μείνουν έξω από τις διαπραγματεύσεις για το κυπριακό. Μοναδικοί συμμετέχοντες ουσιαστικά θα ήταν ο Ακιντζί και ο Αναστασιάδης με την ελληνική και την τουρκική πλευρά να μετατρέπονται σε απλούς παρατηρητές.
Σε αυτό το σενάριο ο Αναστασιάδης θα μεταμφιεζόταν σε έναν «Κληρίδη». Οποιαδήποτε λύση, όπως και το σχέδιο Ανάν θα κατέληγε σε δημοψήφισμα και ο κυπριακό λαός απλά θα μπορούσε να την απορρίψει. Έτσι ο ίδιος δεν θα είχε καμία ευθύνη, ούτε για την επιβολή κάποιου σχεδίου, ούτε για την αποτυχία του. Ο Τσίπρας δεν θα γύριζε ως ένας αποτυχημένος στην Αθήνα και εθνικός μειοδότης, αφού την ευθύνη για οποιαδήποτε εξέλιξη θα την διέθετε η ελληνοκυπριακή πλευρά. Όλα φάνταζαν καλά οργανωμένα μέχρι την εμπλοκή του Έλληνα ΥΠΕΞ.
Ο κος Κοτζιάς, ένας αριστερός του λεγόμενου πατριωτικού αριστερού χώρου, δε μπορούσε να δεχτεί πως το δικό του όνομα θα δέσποζε σε μία συμφωνία για το κυπριακό, η οποία δεν εξασφάλιζε σε καμία περίπτωση της ελληνοκυπριακή πλευρά. Απειλείτο, όχι μόνο η πολιτική του καριέρα, αλλά στη μνημονιακή Ελλάδα, που πολιτικοί δε μπορούν να περπατήσουν ελεύθερα στο πεζοδρόμιο από τις άγριες επικρίσεις των πολιτών, ίσως να έπρεπε να σκεφτεί την αποχώρηση και από την χώρα. Με την κυβέρνηση να αγωνιά για να κρατήσει ποσοστά, ελέω και των οικονομικών επιλογών της, και τη συνοχή της με τον λαϊκό δεξιό χώρο να συγκυβερνά ο Κος Κοτζιάς διέβλεπε την τεράστια κοινωνική κρίση που θα επερχόταν.
Ο Έλληνας ΥΠΕΞ είναι το πρόσωπο κλειδί στην αποτυχία (ή επιτυχία αναλόγως με το πώς το διαβάζει κανείς) των συνομιλιών. Πολύ απλά απείλησε πως το σχέδιο Τσίπρα-Αναστασιάδη θα οδηγήσει στην παραίτησή του και ταυτόχρονα στο αίτημα του ιδίου, το οποίο θα δημοσιοποιούσε και στα ΜΜΕ, για παραίτηση και του Έλληνα ΠτΔ για εθνικούς λόγους. Μία φαινομενικά (ο χρόνος, ο μέγιστος των δικαστών, μόνο μπορεί να δικαιώσει τον Έλληνα ΥΠΕΞ) πατριωτική κίνηση την οποία ήταν αδύνατο να μην ακολουθήσει και η λαϊκή δεξιά της συγκυβέρνησης, έστω και για να κερδίσει ψηφοθηρικά (είτε επειδή πραγματικά θα πίστευε στο πατριωτικό της καθήκον) το 0.5% που μπορεί να λείπει από τις επόμενες εκλογές για την είσοδο στο Κοινοβούλιο. Το αποτέλεσμα είναι απλό: Πτώση της συγκυβέρνησης, λαϊκή δυσαρέσκεια, πολιτική εκμετάλλευση από την αξιωματική αντιπολίτευση των εξελίξεων, συνδυασμός της διεθνιστικής κουλτούρας του κυβερνώντος κόμματος με τις εθνομειοδοτικές κατηγορίες που θα προέκυπταν και γνωστές πολιτικές και κομματικές εξελίξεις.
Ο Έλληνας Πρωθυπουργός εκβιάστηκε τοιούτο τρόπο για την απόφασή του. Η διπλωματία που πρότεινε ο αμερικανός Πρόεδρος, απλά δεν απέδωσε, επειδή δεν υπήρχε ομοφωνία στα πιο σημαντικά εργαλεία της συμφωνίας αυτής. Η πραγματικότητα πλέον είναι πως το κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά ή αλλιώς η Συνθήκη της Λωζάννης, τίθενται εν αμφιβόλω και σε κοινή μοίρα. Η ελληνική διπλωματία εξαρτάται πλέον από την προβολή της στρατιωτικής ισχύος και τούτο σημαίνει πως θα πρέπει να εξεταστεί λεπτομερώς ποιες είναι οι δυνατότητες και επιδιώξεις μας ή αλλιώς ποιες είναι οι κοινωνικές και πολιτικές αντοχές για ένα νέο Μανιάκι αν αυτό ήθελε προκύψει, δεδομένου ότι Συνθήκες τύπου Λωζάννης αναθεωρούνται μόνο με τα όπλα. Το μόνο σίγουρο είναι πως οι καιροί απαιτούν σκληρούς ανθρώπους με ισχυρή ψυχοσύνθεση και από αδύναμους που χρειάζονται υπογλώσσια, αγχολυτικά και βαρβιτουρικά για να αντέξουν τις προκλήσεις δε μπορούμε να αναμένουμε να λάβουν αποφάσεις που θα επηρεάσουν γενεές επί γγενεών στη χώρα.
http://www.geopolitics.com.gr/
0 comments