Επτά χρόνια μετά την πρώτη διάσωση, η Ελλάδα και πάλι στην επικαιρότητα

της Γεωργίας ΜπόχτηΠριν από λίγες ημέρες, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συναντήθηκαν για να συζητήσουν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα και για να εγκρίνουν την επόμενη δόση. Με μια διαφωνία μεταξύ Γερμανίας και ΔΝΤ να παρεμποδίζει την επιτυχή ολοκλήρωση των συνομιλιών, η συμφωνία αναβλήθηκε μέχρι το επόμενο Eurogroup στις 15 Ιουνίου. Στο μεταξύ, η Ελλάδα για άλλη μία φορά βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο αθέτησης πληρωμής χρέους, το οποίο ωριμάζει τον Ιούλιο.

Εάν όλα αυτά ακούγονται οικεία, είναι επειδή η Ελλάδα έχει κολλήσει στον ίδιο κύκλο έκτακτων συνεδριάσεων του Eurogroup και των επικείμενων πληρωμών χρεών για χρόνια. Αυτή η αποσπασματική παροχή ρευστότητας με τη μορφή διασώσεων της ευρωζώνης, δεν έχει κατορθώσει να επιλύσει την κρίση οριστικά, υποδεικνύοντας ότι το ζήτημα βρίσκεται αλλού. Η ελληνική κυβέρνηση έχει και αυτή τις ευθύνες της, καθώς έχει επανειλημμένως αποτύχει να εφαρμόσει κάποιες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ενώ σημειώνει αργή μόνο πρόοδο με τις άλλες.

Την ίδια στιγμή ωστόσο, γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές ότι το πρόβλημα δεν είναι η εξυπηρέτηση του χρέους βραχυπρόθεσμα, αλλά μάλλον το απόλυτο ποσό του οφειλομένου χρέους. Η ευρωζώνη επανειλημμένως αποτυγχάνει να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει τη μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, καθώς οι μηχανισμοί διάσωσης υποστηριζόμενοι από τους φορολογούμενους θα καταστήσουν ενδεχόμενη ουσιαστική ελάφρυνση χρέους, πολιτικά ανέφικτη. Υπό το πρίσμα αυτό, αξίζει να εξετάσουμε πώς εξελίσσεται η σύγκρουση μεταξύ των οικονομικών προβλημάτων της Ελλάδας και των θεσμικών δομών της ευρωζώνης:
Το ΔΝΤ

Σε όλη τη διάρκεια των διαδοχικών συνεδριάσεων του Eurogroup, το ΔΝΤ επιχειρηματολογεί υπέρ των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, θεωρώντας ότι το χρέος της χώρας δεν είναι βιώσιμο. Συγκεκριμένα, αρνήθηκε να συμμετάσχει στο τωρινό πρόγραμμα διάσωσης εκτός και αν η ευρωζώνη εγκρίνει επαρκή ελάφρυνση του χρέους. Σε ανακοίνωση που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο του 2016, το ΔΝΤ ανέφερε: "Θα απαιτηθεί περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα… και θα πρέπει να γίνει με ρεαλιστική προσέγγιση σχετικά με την ικανότητα της χώρας να δημιουργήσει βιώσιμα πλεονάσματα και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη”. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης του Eurogroup που διέρρευσαν, ο διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος του ΔΝΤ, Paul Thomsen επαναδιατύπωσε αυτό το σημείο, δηλώνοντας πως "το ΔΝΤ θα χρειαστεί κάτι αρκετά πιο συγκεκριμένο (για την ελάφρυνση χρέους) ή δεν θα μπορέσουμε να συμφωνήσουμε σε αυτό. Μπορούμε να ζήσουμε με την αποφυγή των haircuts και των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων, αλλά αυτό σημαίνει επέκταση των προθεσμιών όι μόνο για τα δάνεια του EFSF, αλλά και για τους δύο άλλους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς”.

Η θέση του ΔΝΤ για την αναγκαιότητα ελάφρυνσης του χρέους προκύπτει από την απαισιόδοξη της εκτίμηση για την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, που αναμένεται να αναπτυχθεί μόλις 1%. Ομοίως, το πρωτογενές πλεόνασμα της χώρας προβλέπεται στο 1,5% του ΑΕΠ, που σημαίνει ότι το ποσοστό χρέους/ΑΕΠ θα φθάσει το 226% το 2060, υψηλότερα από το ήδη αστρονομικό 179% του 2016. Αυτές οι προβλέψεις έρχονται σε πλήρη αντίθεση με εκείνες της ευρωζώνης η οποία αναμένει την ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί 1,3% μακροπρόθεσμα, με το πρωτογενές πλεόνασμα να παραμένει κατά μέσο όρο στο 2,6%. Με αυτόν τον τρόπο το χρέος θα μειωθεί κάτω από το 60% το 2060. Το προηγούμενο σενάριο απαιτεί γενναιόδωρη αναδιάρθρωση του χρέους για να γίνει βιώσιμο, ενώ το τελευταίο δεν απαιτεί ελάφρυνση χρέους.


Η ευρωζώνη

Στις εμφανώς διαφορετικές προβλέψεις τους για την ανάπτυξη, του ΔΝΤ και της ευρωζώνης, έγινε αρχικά εμφανής η σημασία των διαφορετικών δομών τους. Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, η ευρωζώνη αποτελείται από 19 κράτη με δικές τους κυβερνήσεις, εκλογές και εθνικές εντολές. Σα να μην έφταναν αυτά, αυτά τα 19 κράτη είναι που φέρουν τη συντριπτική πλειονότητα του δημοσίου χρέους της Ελλάδας, κάτι που εκθέτει τους φορολογούμενους τους σε οποιεσδήποτε σημαντικές αποφάσεις λαμβάνει η ευρωζώνη για τη στήριξη της ελληνικής οικονομίας. Ενδεχόμενη χορήγηση ελάφρυνσης χρέους της Ελλάδας που οφείλεται σε εκείνους τους ίδιους φορολογούμενους, θα χρησίμευε μόνο για να τους εξαγριώσει, σε μια περίοδο που πολλοί από αυτούς αποφασίζουν πώς να ψηφίσουν στις επικείμενες εθνικές εκλογές.

Ως ο μεγαλύτερος πιστωτής της Ελλάδας, δεν αποτελεί έκπληξη ότι η Γερμανία έχει αντισταθεί σθεναρά στην επιμονή του ΔΝΤ για ελάφρυνση χρέους. Η κυβερνησή της έχει να αντιμετωπίσει εκλογές το Σεπτέμβριο, και είναι ως εκ τούτου απρόθυμη να υιοθετήσει οποιοδήποτε μέτρο που θα σημαίνει υψηλό κόστος για τους φορολογούμενους της. Την ίδια στιγμή, η γερμανική Bundestag θεωρεί τη συμμετοχή του ΔΝΤ ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη δική της συμμετοχή στις ελληνικές διασώσεις. Σύμφωνα με τα πρακτικά, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Wolfgang Schaeuble φέρεται να δήλωσε στη συνεδρίαση ότι "η συμμετοχή του ΔΝΤ αποτελούσε θεμελιώδες μέρος του προγράμματος πάντα και χωρίς αυτή, θα πρέπει να διαπραγματευτώ ένα νέο πρόγραμμα (με τη Bundestag) και αυτό δεν θα πετύχει”. Αντιθέτως, η Γερμανία σκοπεύει να διατηρήσει τις διαπραγματεύσεις για την ελάφρυνση χρέους, αυστηρά εντός της ισχύουσας εντολής της κυβέρνησης, όπως αποκτήθηκε από τη συμφωνία του Eurogroup το Μάιο του 2016. Αυτή η εντολή επιβάλλει κάποια όρια στο πώς θα εξεταστεί η ελάφρυνση χρέους και στην απαιτούμενη δημοσιονομική πορεία της Ελλάδας, ιδίως αποκλείοντας την πιθανότητα haircuts (δηλαδή μείωση της απόλυτης αξίας του οφειλόμενου χρέους) και υποβάλλοντας την Ελλάδα σε ένα ανώτατο όριο ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ μετά το τέλος του προγράμματος.

Σύμφωνα με τα πρακτικά, οι γερμανικές ανησυχίες για την δέσμευση στην ισχύουσα εντολή, είναι κοινές για αρκετά κράτη-μέλη. Κυρίως ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του Eurogroup, Jeroen Dijsselbloem, φαίνεται να έχει αποκλείσει την πιθανότητα η ολλανδική βουλή να εγκρίνει μια νέα συμφωνία για την Ελλάδα σε αυτό το σημείο. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Bruno Le Maire, εξέφρασε επίσης ανησυχίες για τις προτάσεις του ΔΝΤ σχετικά με την ελάφρυνση χρέους, ιδιαίτερα για τους όρους παράτασης της ωρίμανσης του χρέους, παρά την γενικότερη προθυμία του να επιτευχθεί συμβιβασμός για το ζήτημα.


Η ελληνική θέση

Εντός της ευρωζώνης, οι 18 εθνικές εντολές των πιστωτών έρχονται επίσης σε σύγκρουση με τις δεσμεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στο εκλογική της σώμα και στο Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τις διαρροές, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος απέρριψε την πρόταση που τέθηκε στο τραπέζι από τη Γερμανία στο Eurogroup, μετά από αίτημα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Αυτό το σχέδιο, το οποίο αρχικά διαπραγματεύτηκε από το ΔΝΤ και το Schauble στο περιθώριο της συνάντησης, θα επέτρεπε στο ΔΝΤ να συμφωνήσει στην ελληνική διάσωση επί της αρχής χωρίς οικονομική συμμετοχή στην επόμενη εκταμίευση και συμμετοχή σε αυτή τη χρηματοδότηση, αργότερα. Αυτό θα ήταν μάλλον στο τέλος του τρέχοντος προγράμματος τον Αύγουστο του 2018, όταν η ευρωζώνη είχε εκφράσει επιθυμια να συζητήσει συγκεκριμένα μέτρα ελάφρυνσης χρέους, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Η πρόταση είναι πιθανό να επανέλθει στο τραπέζι στο επόμενο Eurogroup στις 15 Ιουνίου και παραμένει εξαιρετικά εύλογη λόγω του χρονικά ευαίσθητου χαρακτήρα του ζητήματος. Επιπλέον, μπορεί να επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να εκπληρώσει τις υποσχέσεις που δόθηκαν στη Βουλή για τις σκληρές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνταν από τη διάσωση: ότι η Ελλάδα θα αρχίσει να δανείζεται από τις αγορές μετά το τέλος του τρέχοντος προγράμματος και ότι η ΕΚΤ θα εντάξει την Ελλάδα στο πρόγραμμά της QE. Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΚΤ, Mario Draghi, το τελευταίο εξαρτάται από τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης. Από το Eurogroup και μετά, ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει φανεί πιο πρόθυμος να συμβιβαστεί με τη γερμανική πρόταση, δηλώνοντας πως οι στρατηγικοί στόχοι της κυβέρνησης "μπορεί να επιτευχθούν είτε μέσω μιας συμφωνίας για το χρέος όπως αυτή που παρουσίασε ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ ή με μια ακόμη καλύτερη, αυτή που προσπαθούμε να πετύχουμε". Ωστόσο, παραμένει ασαφές εάν τα άλλα κράτη-μέλη θα καλωσόριζαν το σχέδιο, καθώς τα πρακτικά υποδηλώνουν ότι η Ισπανία είναι επιφυλακτική, υπονοώντας ότι το ΔΝΤ αναλαμβάνει συμβουλευτικό ρόλο στη διάσωση αντί να είναι με το ένα πόδι μέσα".
Τι θα συμβεί στη συνέχεια;

Στο επόμενο Eurogroup η πίεση του χρόνου θα καθορίσει το αποτέλεσμα: με το ΔΝΤ και τη Γερμανία να είναι απίθανο να πετύχουν μια πιο ευνοϊκή συμφωνία εγκαίρως για την εκταμίευση, ο συμβιβασμός θα είναι η μόνη επιλογή που θα έχει η Ελλάδα εάν θέλει να αποφύγει τη χρεοκοπία.

Ωστόσο, αμέσως μόλις επιλυθεί το ζήτημα αυτό, οι πιστωτές θα πρέπει να εγκρίνουν μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους της Ελλάδας. μετά από χρόνια της ίδιας αποσπασματικής προσέγγισης της κρίσης, έχει γίνει ξεκάθαρο σε όλους (σχεδόν) ότι το χρέος της χώρας δεν είναι βιώσιμο. Εκτός από τη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών της Ελλάδας, η ελάφρυνση χρέους θα μείωνε το βάρος που η κρίση αυτή έχει επιβάλει στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, με το να το μοιραστεί με το ΔΝΤ. Σε συνδυασμό με την αναμενόμενη συμμετοχή στο πρόγραμμα QE της ΕΚΤ, η ελάφρυνση χρέους θα μπορούσε να τονώσει την εμπιστοσύνη στις αγορές ομολόγων στις μακροπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας, καθιστώντας πιο πιθανό για την Ελλάδα να εξυπηρετήσει με επιτυχία της χρηματοδοτικές της ανάγκες από τις αγορές αντί των δαπανηρών διασώσεων της ευρωζώνης, μετά τον Αύγουστο του 2018. Υπό αυτή την έννοια, η αποδέσμευση της ελληνικής κρίσης από τις σύνθετες δομές της ευρωζώνης θα μπορούσαν τελικά να ωφελήσουν και τις δύο πλευρές, βάζοντας τέλος στο αδιέξοδο που δημιουργήθηκε από τη θεσμική αντίφαση της ευρωζώνης μεταξύ της δήθεν αλληλεγγύης των μελών της και των εγχώριων συμφερόντων τους.

Πέραν των άμεσων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία ωστόσο, αυτή η συζήτηση λειτουργεί ως ένα πρόσχημα για μια ευρύτερη συζήτηση σχετικά με τις ελλείψεις των υποδομών της ευρωζώνης, με επίκεντρο σε θέματα όπως η ανάγκη δημοσιονομικών μεταβιβάσεων –ένα ζήτημα που παραμένει πολύ αμφιλεγόμενο για αρκετές χώρες της ευρωζώνης.
CAPITAL.GR
==========================================

 Ιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων του Geopolitics & Daily News - © 2017. Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του Geopolitics
thumbnail
About The Author

0 comments