Οι χώρες του Κόλπου δεν είχαν επηρεαστεί από την αναταραχή στη Μέση Ανατολή, αλλά αυτό αλλάζει, σχολιάζει ο Gideon Rachman.
Τα τελευταία έξι χρόνια υπήρξαν δύο αραβικοί κόσμοι. Ο κόσμος της βίας και της τραγωδίας. Και o κόσμος της λάμψης και της παγκοσμιοποίησης. Η Συρία, το Ιράκ, η Λιβύη και, σε μικρότερο βαθμό, η Αίγυπτος - έχουν κατακλυστεί από συγκρούσεις. Αλλά το Κατάρ, το Αμπού Ντάμπι και το Ντουμπάι έχουν ευημερήσει ως παγκόσμιοι κόμβοι για ταξίδια, αναψυχή, επιχειρήσεις και οικονομικά. Οι ανερχόμενες μητροπόλεις του Κόλπου φάνηκαν άθικτες από τη βία στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Επωφελήθηκαν μάλιστα έμμεσα, ως ασφαλή καταφύγια σε μια περιοχή με αναταραχή.
Αλλά ο τοίχος ανάμεσα στους δύο αραβικούς κόσμους καταρρέει. Η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (τα οποία περιλαμβάνουν το Αμπού Ντάμπι και το Ντουμπάι) επέβαλαν έναν αποκλεισμό στο Κατάρ - υποστηρίζοντας ότι το Κατάρ στηρίζει κινήματα της τζιχάντ σε ολόκληρη την περιοχή και ιδιαίτερα στη Συρία και τη Λιβύη. Ως αποτέλεσμα, η ψευδαίσθηση ότι ο πλούσιος Κόλπος θα μπορούσε να παραμείνει αμόλυντος από τις ευρύτερες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή έχει καταστραφεί.
Το προφανές ερώτημα είναι αν η εκθαμβωτική άνοδος των κρατών του Κόλπου θα μπορούσε να ακολουθήσει μια εξίσου εκθαμβωτική πτώση. Εάν συνέβαινε αυτό, οι επιπτώσεις θα ήταν παγκόσμιες. Ένας από τους λόγους που ο κόσμος παρακολουθούσε με ψυχρή αδιαφορία τη Συρία και τη Λιβύη να αποσυντίθενται είναι ότι καμία χώρα δεν παίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Αλλά αυτό δεν ισχύει για τις χώρες του Κόλπου. Μια κρίση ασφάλειας θα γινόταν αντιληπτή στις συνεδριακές αίθουσες και στα υπουργεία οικονομικών σε όλο τον κόσμο.
Παρόλο που είναι μικρά μέρη -το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν πληθυσμούς 2,2 εκατομμυρίων και 9,1 εκατομμύρια αντίστοιχα- οι χώρες του Κόλπου παίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Το Κατάρ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο. Η Qatar Investment Authority κατέχει μεγάλα μερίδια σε σημαντικές δυτικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Barclays και έχει επενδύσει επίσης τα πετροδόλαρά της σε περιουσιακά στοιχεία-τρόπαια ανά τον κόσμο, όπως το Shard, το ψηλότερο κτήριο του Λονδίνου και το πολυκατάστημα Harrods. Το Κατάρ θα φιλοξενήσει επίσης το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου το 2022.
Παράλληλα, το Ντουμπάι αξιοποίησε έξυπνα την εγγύτητά του με την Ευρώπη, τη Νότια Ασία, την Αφρική και τη Ρωσία για να μετατραπεί σε "παιδική χαρά" της Μέσης Ανατολής. Το ψηλότερο κτήριο του κόσμου, το Burj Khalifa, βρίσκεται στο κέντρο του Ντουμπάι και η αεροπορική εταιρεία Emirates είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Η επενδυτική αρχή του Αμπού Ντάμπι ελέγχει περιουσιακά στοιχεία άνω των 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που την καθιστά το δεύτερο μεγαλύτερο κρατικό ταμείο στον κόσμο - και έναν από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ακινήτων στον κόσμο.
Και στη συνέχεια υπάρχει και η Σαουδική Αραβία -η μεγαλύτερη και ισχυρότερη χώρα στην περιοχή- της οποίας η ιδιότητα ως ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως υπογράμμισε εδώ και καιρό τη σημασία της στην παγκόσμια οικονομία. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι οι ελίτ του Κόλπου θα διακινδύνευαν την ευχάριστη και προνομιούχο ζωή τους με το να βυθιστούν σε κάποια σύγκρουση. Αλλά ακόμα και πριν από την κρίση του Κατάρ, η ένταση στην περιοχή ήταν αυξημένη.
Η καταγγελία της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων ότι το Κατάρ χρηματοδοτεί τζιχαντιστές σε ολόκληρη την περιοχή επαναλαμβάνεται από δυτικούς αξιωματούχους. Αλλά το επιχείρημα ότι αυτή η διαμάχη αφορά αποκλειστικά την τρομοκρατία υπονομεύεται από το γεγονός ότι οι ίδιοι Σαουδάραβες ήταν διαβόητοι για την εξαγωγή και την προώθηση της ιδεολογίας των σαλαφιστών που υποστηρίζει τα κινήματα της τζιχάντ.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι Σαουδάραβες αντέδρασαν στις από καιρό επιτυχημένες προσπάθειες του Κατάρ να επικρατήσει στη διεθνή σκηνή ως ανεξάρτητος παίκτης - κάτι που συμβολίζεται από τη χορηγία της χώρας στο Αλ Τζαζίρα, το οποίο παρείχε μια πλατφόρμα για την Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια ομάδα που έχει καταδικαστεί από τους Σαουδάραβες. Η Σαουδική Αραβία πιστεύει επίσης ότι το Κατάρ έχει πλησιάσει πολύ το Ιράν.
Αυτός ο φόβος της αύξησης της ιρανικής επιρροής στην περιοχή έχει ήδη οδηγήσει τους Σαουδάραβες και τα Εμιράτα σε πόλεμο στη γειτονική Υεμένη -με έντονες συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό. Μια ειρωνική συνέπεια του αποκλεισμού του Κατάρ είναι ότι θα μπορούσε να αναγκάσει τη χώρα να έρθει πιο κοντά στο Ιράν. Υπό κανονικές συνθήκες, οι ΗΠΑ θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξομάλυνση μιας επικίνδυνης διαμάχης μεταξύ των συμμάχων τους στο Κόλπο. Αλλά αυτά απέχουν πολύ από τις κανονικές εποχές στην Ουάσινγκτον. Ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε το μέρος των Σαουδαράβων στη διαμάχη - μάλιστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ίσως και να είχε δώσει το πράσινο φως για τον αποκλεισμό της Σαουδικής Αραβίας κατά την επίσκεψή του στο βασίλειο τον περασμένο μήνα.
Αντιθέτως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο προσπαθούν σαφώς να διαδραματίσουν πιο ουδέτερο ρόλο, κυρίως επειδή το Κατάρ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αμερικανική αεροπορική βάση στη Μέση Ανατολή. Το Κατάρ έχει λόγο να είναι ευγνώμων για τη μεγάλη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη χώρα. Εάν δεν συνέβαινε αυτό, η χώρα θα ήταν πολύ πιο ευάλωτη σε μια στρατιωτική επέμβαση υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Παρόλα αυτά, δεν είναι σαφές εάν οι Σαουδάραβες και τα Εμιράτα έχουν κατά νου ένα αληθοφανές φινάλε, πλην της συνολικής συνθηκολόγησης από το Κατάρ. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί σύντομα, οι κίνδυνοι μιας στρατιωτικής σύγκρουσης θα παραμείνουν και οι οικονομικές ζημίες από τον αποκλεισμό θα αυξηθούν και θα μολύνουν την περιοχή.
Για τους κατοίκους και τους τουρίστες στον Κόλπο, οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή πραγματοποιούνται σε χώρες που τους ξεπερνούν - μέρη τα οποία μπορούν να βλέπουν από μακριά, καθώς οι πτήσεις τους από την Emirates ή την Etihad πετούν προς την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ. Αλλά η κρίση του Κατάρ υποδηλώνει ότι οι ημέρες που οι τραγωδίες της Μέσης Ανατολής θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε ασφαλή απόσταση από τον Κόλπο που ακμάζει μπορεί να έχουν τελειώσει.
Τα τελευταία έξι χρόνια υπήρξαν δύο αραβικοί κόσμοι. Ο κόσμος της βίας και της τραγωδίας. Και o κόσμος της λάμψης και της παγκοσμιοποίησης. Η Συρία, το Ιράκ, η Λιβύη και, σε μικρότερο βαθμό, η Αίγυπτος - έχουν κατακλυστεί από συγκρούσεις. Αλλά το Κατάρ, το Αμπού Ντάμπι και το Ντουμπάι έχουν ευημερήσει ως παγκόσμιοι κόμβοι για ταξίδια, αναψυχή, επιχειρήσεις και οικονομικά. Οι ανερχόμενες μητροπόλεις του Κόλπου φάνηκαν άθικτες από τη βία στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Επωφελήθηκαν μάλιστα έμμεσα, ως ασφαλή καταφύγια σε μια περιοχή με αναταραχή.
Αλλά ο τοίχος ανάμεσα στους δύο αραβικούς κόσμους καταρρέει. Η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (τα οποία περιλαμβάνουν το Αμπού Ντάμπι και το Ντουμπάι) επέβαλαν έναν αποκλεισμό στο Κατάρ - υποστηρίζοντας ότι το Κατάρ στηρίζει κινήματα της τζιχάντ σε ολόκληρη την περιοχή και ιδιαίτερα στη Συρία και τη Λιβύη. Ως αποτέλεσμα, η ψευδαίσθηση ότι ο πλούσιος Κόλπος θα μπορούσε να παραμείνει αμόλυντος από τις ευρύτερες συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή έχει καταστραφεί.
Το προφανές ερώτημα είναι αν η εκθαμβωτική άνοδος των κρατών του Κόλπου θα μπορούσε να ακολουθήσει μια εξίσου εκθαμβωτική πτώση. Εάν συνέβαινε αυτό, οι επιπτώσεις θα ήταν παγκόσμιες. Ένας από τους λόγους που ο κόσμος παρακολουθούσε με ψυχρή αδιαφορία τη Συρία και τη Λιβύη να αποσυντίθενται είναι ότι καμία χώρα δεν παίζει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Αλλά αυτό δεν ισχύει για τις χώρες του Κόλπου. Μια κρίση ασφάλειας θα γινόταν αντιληπτή στις συνεδριακές αίθουσες και στα υπουργεία οικονομικών σε όλο τον κόσμο.
Παρόλο που είναι μικρά μέρη -το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν πληθυσμούς 2,2 εκατομμυρίων και 9,1 εκατομμύρια αντίστοιχα- οι χώρες του Κόλπου παίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Το Κατάρ είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο. Η Qatar Investment Authority κατέχει μεγάλα μερίδια σε σημαντικές δυτικές εταιρείες όπως η Volkswagen και η Barclays και έχει επενδύσει επίσης τα πετροδόλαρά της σε περιουσιακά στοιχεία-τρόπαια ανά τον κόσμο, όπως το Shard, το ψηλότερο κτήριο του Λονδίνου και το πολυκατάστημα Harrods. Το Κατάρ θα φιλοξενήσει επίσης το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου το 2022.
Παράλληλα, το Ντουμπάι αξιοποίησε έξυπνα την εγγύτητά του με την Ευρώπη, τη Νότια Ασία, την Αφρική και τη Ρωσία για να μετατραπεί σε "παιδική χαρά" της Μέσης Ανατολής. Το ψηλότερο κτήριο του κόσμου, το Burj Khalifa, βρίσκεται στο κέντρο του Ντουμπάι και η αεροπορική εταιρεία Emirates είναι μία από τις μεγαλύτερες στον κόσμο. Η επενδυτική αρχή του Αμπού Ντάμπι ελέγχει περιουσιακά στοιχεία άνω των 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που την καθιστά το δεύτερο μεγαλύτερο κρατικό ταμείο στον κόσμο - και έναν από τους μεγαλύτερους ιδιοκτήτες ακινήτων στον κόσμο.
Και στη συνέχεια υπάρχει και η Σαουδική Αραβία -η μεγαλύτερη και ισχυρότερη χώρα στην περιοχή- της οποίας η ιδιότητα ως ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου παγκοσμίως υπογράμμισε εδώ και καιρό τη σημασία της στην παγκόσμια οικονομία. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι οι ελίτ του Κόλπου θα διακινδύνευαν την ευχάριστη και προνομιούχο ζωή τους με το να βυθιστούν σε κάποια σύγκρουση. Αλλά ακόμα και πριν από την κρίση του Κατάρ, η ένταση στην περιοχή ήταν αυξημένη.
Η καταγγελία της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων ότι το Κατάρ χρηματοδοτεί τζιχαντιστές σε ολόκληρη την περιοχή επαναλαμβάνεται από δυτικούς αξιωματούχους. Αλλά το επιχείρημα ότι αυτή η διαμάχη αφορά αποκλειστικά την τρομοκρατία υπονομεύεται από το γεγονός ότι οι ίδιοι Σαουδάραβες ήταν διαβόητοι για την εξαγωγή και την προώθηση της ιδεολογίας των σαλαφιστών που υποστηρίζει τα κινήματα της τζιχάντ.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι Σαουδάραβες αντέδρασαν στις από καιρό επιτυχημένες προσπάθειες του Κατάρ να επικρατήσει στη διεθνή σκηνή ως ανεξάρτητος παίκτης - κάτι που συμβολίζεται από τη χορηγία της χώρας στο Αλ Τζαζίρα, το οποίο παρείχε μια πλατφόρμα για την Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια ομάδα που έχει καταδικαστεί από τους Σαουδάραβες. Η Σαουδική Αραβία πιστεύει επίσης ότι το Κατάρ έχει πλησιάσει πολύ το Ιράν.
Αυτός ο φόβος της αύξησης της ιρανικής επιρροής στην περιοχή έχει ήδη οδηγήσει τους Σαουδάραβες και τα Εμιράτα σε πόλεμο στη γειτονική Υεμένη -με έντονες συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό. Μια ειρωνική συνέπεια του αποκλεισμού του Κατάρ είναι ότι θα μπορούσε να αναγκάσει τη χώρα να έρθει πιο κοντά στο Ιράν. Υπό κανονικές συνθήκες, οι ΗΠΑ θα καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εξομάλυνση μιας επικίνδυνης διαμάχης μεταξύ των συμμάχων τους στο Κόλπο. Αλλά αυτά απέχουν πολύ από τις κανονικές εποχές στην Ουάσινγκτον. Ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε το μέρος των Σαουδαράβων στη διαμάχη - μάλιστα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ίσως και να είχε δώσει το πράσινο φως για τον αποκλεισμό της Σαουδικής Αραβίας κατά την επίσκεψή του στο βασίλειο τον περασμένο μήνα.
Αντιθέτως, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο προσπαθούν σαφώς να διαδραματίσουν πιο ουδέτερο ρόλο, κυρίως επειδή το Κατάρ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αμερικανική αεροπορική βάση στη Μέση Ανατολή. Το Κατάρ έχει λόγο να είναι ευγνώμων για τη μεγάλη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη χώρα. Εάν δεν συνέβαινε αυτό, η χώρα θα ήταν πολύ πιο ευάλωτη σε μια στρατιωτική επέμβαση υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Παρόλα αυτά, δεν είναι σαφές εάν οι Σαουδάραβες και τα Εμιράτα έχουν κατά νου ένα αληθοφανές φινάλε, πλην της συνολικής συνθηκολόγησης από το Κατάρ. Εάν αυτό δεν επιτευχθεί σύντομα, οι κίνδυνοι μιας στρατιωτικής σύγκρουσης θα παραμείνουν και οι οικονομικές ζημίες από τον αποκλεισμό θα αυξηθούν και θα μολύνουν την περιοχή.
Για τους κατοίκους και τους τουρίστες στον Κόλπο, οι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή πραγματοποιούνται σε χώρες που τους ξεπερνούν - μέρη τα οποία μπορούν να βλέπουν από μακριά, καθώς οι πτήσεις τους από την Emirates ή την Etihad πετούν προς την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ. Αλλά η κρίση του Κατάρ υποδηλώνει ότι οι ημέρες που οι τραγωδίες της Μέσης Ανατολής θα μπορούσαν να διατηρηθούν σε ασφαλή απόσταση από τον Κόλπο που ακμάζει μπορεί να έχουν τελειώσει.
0 comments