Συντάκτης:
Θεόδωρος Γεωργίου*
Στην παρέμβασή μας (δημοσιεύτηκε σ’ αυτήν τη φιλόξενη στήλη, στις 8 Ιουνίου 2017) σχετικά με το πρόβλημα που ταλανίζει την πολιτική κοινωνία μας και έχει να κάνει με τη σχέση ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο ως αυτόνομη κοινωνική σφαίρα και τη δημοκρατία ως διαδικασία λήψης και εφαρμογής πολιτικών αποφάσεων, υποστήριξα τη θέση σύμφωνα με την οποία ο τύπος δημοκρατίας που ταιριάζει και αρμόζει στο Πανεπιστήμιο είναι ο τύπος της διαβουλευτικής δημοκρατίας και όχι ο τύπος της αντιπροσωπευτικής, ο οποίος υιοθετήθηκε καθ’ όλη την ιστορική και πολιτική φάση της Μεταπολίτευσης.
Βρισκόμαστε στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα και δεν μπορούμε να σκεπτόμαστε με τους όρους και τις έννοιες των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Αυτό το αξίωμα ισχύει για όλα τα πράγματα, αλλά πρωτίστως ισχύει και θα έπρεπε να εφαρμόζεται για το Πανεπιστήμιο, το οποίο εξ ορισμού δεν αποτελεί την εμπροσθοφυλακή ή την πρωτοπορία της κοινωνικής και της ιστορικής προοπτικής σε κάθε κοινωνία, αλλά συνιστά πρωτίστως αυτό που έχει υποστηρίξει ο Humbolbot: είναι η συνείδηση της ίδιας της κοινωνίας. «Μέσω του Πανεπιστημίου η ίδια η κοινωνία στοχάζεται τον εαυτό της» γράφει επί λέξει.
Οπότε το ερώτημα που τίθεται διατυπώνεσαι ως εξής: Εάν πράγματι το Πανεπιστήμιο στην κοινωνία μας κατέχει αυτή την ιδιαίτερη θέση, η οποία δεν έχει καμία σχέση με άλλες κοινωνικές περιοχές ή σφαίρες (όπως π.χ. το εργοστάσιο ή τη δημόσια υπηρεσία κ.λπ.), μήπως θα πρέπει να αναζητήσει τη μορφή και τον τύπο διοικητικής λειτουργίας που ταιριάζει στον «εαυτό» του; Η ιδιαιτερότητα του «πράγματος» που ονομάζεται Πανεπιστήμιο επιβάλλει στον νομοθέτη να γίνει επινοητικός και δημιουργικός στις συλλήψεις του και στις πρωτοβουλίες του;
Το αντιπροσωπευτικό μοντέλο διοίκησης των Πανεπιστημίων απέτυχε. Οι νεοφιλελεύθεροι προσφάτως έκαναν μία σύναξη (7 Ιουνίου 2017), στην οποία αποκάλυψαν την ιδεολογική γύμνια τους. Θα τολμήσω να υποστηρίξω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία μεταβατική φάση, κατά την οποία κυοφορούνται εξελίξεις και διεργασίες σε μακροεπίπεδο όπου θα αποκρυσταλλωθούν οι σχέσεις Πανεπιστημίου και δημοκρατίας.
Ωστόσο, επιμένω και οφείλω να εξηγήσω γιατί το διαβουλευτικό μοντέλο ή πρότυπο δημοκρατίας είναι εκείνο που ταιριάζει στον αυτόνομο κοινωνικό τύπο του Πανεπιστημίου.
Η διαβούλευση ως τύπος διαδικασίας στη λήψη και την εφαρμογή πολιτικών αποφάσεων εντάσσεται στη λογική των επιχειρημάτων, των αναλύσεων, των ερμηνειών, των εκθέσεων κ.λπ. Αντιθέτως, η αντιπροσώπευση ως αντίστοιχη διαδικασία ταιριάζει και αρμόζεται σε μια κοινωνία, στην οποία ο πανεπιστημιακός πληθυσμός θα πρέπει να χωριστεί σε εκλέκτορες και αντιπροσώπους.
Αυτή η διαίρεση και αυτός ο χειρισμός ακόμη και ως νομοθετική ρύθμιση στέφεται εναντίον του Πανεπιστημίου, το οποίο το ίδιο δεν αναγνωρίζει ως «πράγμα» (με τη φιλοσοφική έννοια του όρου) την αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο μέρη της αντιπροσώπευσης. Η βία δημιουργείται εξ αυτού του λόγου.
Υποστηρίζω ότι η ίδια η αντιπροσώπευση της πανεπιστημιακής πολιτικής στο καθεστώς της Μεταπολίτευσης τοποθέτησε όλους όσοι συμμετέχουν στον κοινωνικό τόπο Πανεπιστήμιο σε «πεδίο μάχης».
Ποιος είναι ο πανεπιστημιακός πληθυσμός; Πρώτον, οι καθηγητές οι ίδιοι σε όλες τις βαθμίδες, δεύτερον, οι υπάλληλοι στις διοικητικές υπηρεσίες και, τρίτον, η κοινότητα των φοιτητών, η οποία (ας σημειωθεί) συγκροτεί στον αυτόνομο κοινωνικό τόπο του Πανεπιστημίου την ίδια τη δημιουργία του πνεύματος εξ ορισμού. Είναι οι επιστήμονες του μέλλοντος.
Στο πολιτικό καθεστώς της διαβούλευσης ολόκληρος ο πανεπιστημιακός πληθυσμός δεν βρίσκεται σε θέση ανταγωνισμού και μάχης. Επιτέλους ούτε η βία ούτε η κατάλυση του ασύλου είναι πράγματα που δημιουργούνται από το μηδέν.
Η αρχική ρίζα του διοικητικού κακού βρίσκεται στο μοντέλο της αντιπροσώπευσης. Το άσυλο θα έπρεπε επιτέλους η πανεπιστημιακή κοινότητα να κατανοήσει ότι καταλύεται επειδή η ίδια δεν αυτοπροσδιορίζεται ως η συνείδηση της κοινωνίας μας και πιο συγκεκριμένα ως η ερευνητική δραστηριότητα της κοινωνικής και της ιστορικής προοπτικής.
Εν συνόψει: προτείνω το αντιπροσωπευτικό μοντέλο οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου να εγκαταλειφθεί και ως πολιτική κοινωνία να αρχίσουμε επιτέλους τη συζήτηση για τη διαμεσολάβηση ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και τη διαβουλευτική δημοκρατία. Χωρίς κομματικές παρωπίδες και χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις.
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Βρισκόμαστε στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα και δεν μπορούμε να σκεπτόμαστε με τους όρους και τις έννοιες των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Αυτό το αξίωμα ισχύει για όλα τα πράγματα, αλλά πρωτίστως ισχύει και θα έπρεπε να εφαρμόζεται για το Πανεπιστήμιο, το οποίο εξ ορισμού δεν αποτελεί την εμπροσθοφυλακή ή την πρωτοπορία της κοινωνικής και της ιστορικής προοπτικής σε κάθε κοινωνία, αλλά συνιστά πρωτίστως αυτό που έχει υποστηρίξει ο Humbolbot: είναι η συνείδηση της ίδιας της κοινωνίας. «Μέσω του Πανεπιστημίου η ίδια η κοινωνία στοχάζεται τον εαυτό της» γράφει επί λέξει.
Οπότε το ερώτημα που τίθεται διατυπώνεσαι ως εξής: Εάν πράγματι το Πανεπιστήμιο στην κοινωνία μας κατέχει αυτή την ιδιαίτερη θέση, η οποία δεν έχει καμία σχέση με άλλες κοινωνικές περιοχές ή σφαίρες (όπως π.χ. το εργοστάσιο ή τη δημόσια υπηρεσία κ.λπ.), μήπως θα πρέπει να αναζητήσει τη μορφή και τον τύπο διοικητικής λειτουργίας που ταιριάζει στον «εαυτό» του; Η ιδιαιτερότητα του «πράγματος» που ονομάζεται Πανεπιστήμιο επιβάλλει στον νομοθέτη να γίνει επινοητικός και δημιουργικός στις συλλήψεις του και στις πρωτοβουλίες του;
Το αντιπροσωπευτικό μοντέλο διοίκησης των Πανεπιστημίων απέτυχε. Οι νεοφιλελεύθεροι προσφάτως έκαναν μία σύναξη (7 Ιουνίου 2017), στην οποία αποκάλυψαν την ιδεολογική γύμνια τους. Θα τολμήσω να υποστηρίξω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία μεταβατική φάση, κατά την οποία κυοφορούνται εξελίξεις και διεργασίες σε μακροεπίπεδο όπου θα αποκρυσταλλωθούν οι σχέσεις Πανεπιστημίου και δημοκρατίας.
Ωστόσο, επιμένω και οφείλω να εξηγήσω γιατί το διαβουλευτικό μοντέλο ή πρότυπο δημοκρατίας είναι εκείνο που ταιριάζει στον αυτόνομο κοινωνικό τύπο του Πανεπιστημίου.
Η διαβούλευση ως τύπος διαδικασίας στη λήψη και την εφαρμογή πολιτικών αποφάσεων εντάσσεται στη λογική των επιχειρημάτων, των αναλύσεων, των ερμηνειών, των εκθέσεων κ.λπ. Αντιθέτως, η αντιπροσώπευση ως αντίστοιχη διαδικασία ταιριάζει και αρμόζεται σε μια κοινωνία, στην οποία ο πανεπιστημιακός πληθυσμός θα πρέπει να χωριστεί σε εκλέκτορες και αντιπροσώπους.
Αυτή η διαίρεση και αυτός ο χειρισμός ακόμη και ως νομοθετική ρύθμιση στέφεται εναντίον του Πανεπιστημίου, το οποίο το ίδιο δεν αναγνωρίζει ως «πράγμα» (με τη φιλοσοφική έννοια του όρου) την αντιπαράθεση ανάμεσα σε δύο μέρη της αντιπροσώπευσης. Η βία δημιουργείται εξ αυτού του λόγου.
Υποστηρίζω ότι η ίδια η αντιπροσώπευση της πανεπιστημιακής πολιτικής στο καθεστώς της Μεταπολίτευσης τοποθέτησε όλους όσοι συμμετέχουν στον κοινωνικό τόπο Πανεπιστήμιο σε «πεδίο μάχης».
Ποιος είναι ο πανεπιστημιακός πληθυσμός; Πρώτον, οι καθηγητές οι ίδιοι σε όλες τις βαθμίδες, δεύτερον, οι υπάλληλοι στις διοικητικές υπηρεσίες και, τρίτον, η κοινότητα των φοιτητών, η οποία (ας σημειωθεί) συγκροτεί στον αυτόνομο κοινωνικό τόπο του Πανεπιστημίου την ίδια τη δημιουργία του πνεύματος εξ ορισμού. Είναι οι επιστήμονες του μέλλοντος.
Στο πολιτικό καθεστώς της διαβούλευσης ολόκληρος ο πανεπιστημιακός πληθυσμός δεν βρίσκεται σε θέση ανταγωνισμού και μάχης. Επιτέλους ούτε η βία ούτε η κατάλυση του ασύλου είναι πράγματα που δημιουργούνται από το μηδέν.
Η αρχική ρίζα του διοικητικού κακού βρίσκεται στο μοντέλο της αντιπροσώπευσης. Το άσυλο θα έπρεπε επιτέλους η πανεπιστημιακή κοινότητα να κατανοήσει ότι καταλύεται επειδή η ίδια δεν αυτοπροσδιορίζεται ως η συνείδηση της κοινωνίας μας και πιο συγκεκριμένα ως η ερευνητική δραστηριότητα της κοινωνικής και της ιστορικής προοπτικής.
Εν συνόψει: προτείνω το αντιπροσωπευτικό μοντέλο οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου να εγκαταλειφθεί και ως πολιτική κοινωνία να αρχίσουμε επιτέλους τη συζήτηση για τη διαμεσολάβηση ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και τη διαβουλευτική δημοκρατία. Χωρίς κομματικές παρωπίδες και χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις.
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
0 comments