Ο Μανώλης Γλέζος (Απείρανθος Νάξου, 9 Σεπτεμβρίου 1922 - Αθήνα, 30 Μαρτίου 2020) ήταν Έλληνας πολιτικός της Αριστεράς, ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Μαζί με τον Λάκη Σάντα υπήρξε συμπρωταγωνιστής σε μία από τις πρώτες αντιστασιακές ενέργειες στην κατεχόμενη Ελλάδα και ευρύτερα στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου του 1941 κατέβασαν τη σημαία της Ναζιστικής Γερμανίας από τον ιστό του βράχου της Ακρόπολης, στην Αθήνα.
Μετά τον πόλεμο εργάστηκε ως δημοσιογράφος, αναλαμβάνοντας αρχισυντάκτης της εφημερίδας Ριζοσπάστης, ενώ αργότερα υπήρξε διευθυντής και της εφημερίδας Αυγής. Ωστόσο, γρήγορα συνελήφθη για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, φτάνοντας μάλιστα να καταδικαστεί σε θάνατο τρεις φορές. Οι συνεχείς δικαστικές του περιπέτειες μέχρι την οριστική του απαλλαγή με τη γενική αμνηστία του 1971 προκάλεσαν συχνά την αντίδραση της Ελληνικής και της διεθνούς κοινής γνώμης.
Ο Γλέζος υπήρξε επί δεκαετίες ενεργός στα πολιτικά πράγματα και μέλος του ελληνικού κοινοβουλίου. Μεταξύ άλλων, ασχολήθηκε επισταμένα με το ζήτημα των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα από την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρξε βουλευτής και πρόεδρος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) και αργότερα βουλευτής και ευρωβουλευτής του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), βουλευτής του Συνασπισμού της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας (ΣΥΝ) και του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ). Από το 2014 έως το 2015 διετέλεσε ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ερχόμενος, μάλιστα, πρώτος σε ψήφους σε όλη τη χώρα στις Ευρωεκλογές του Μαΐου του 2014. Ήταν επίσης επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της ΛΑ.Ε στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη του 2015, αλλά δεν κατάφερε να εκλεγεί. Την τελευταία πενταετία της ζωής του πήρε σαφή θέση υπέρ του "όχι" στο δημοψήφισμα του 2015 και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών του 2018.
Ο Μανώλης Γλέζος βραβεύτηκε το 1962 από την ΕΣΣΔ με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Την περίοδο της πρώτης μεταπολεμικά δίωξης του Γλέζου, ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Σαρλ ντε Γκωλ τον χαρακτήρισε ως τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης»Γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 1922 στο χωριό Απείρανθος Νάξου, γιος της Μάχης Ναυπλιώτου (1894-1967) και του Νίκου Γλέζου (1892-1924).Σύμφωνα με τους λαογράφους Γεώργιο Ζευγώλη και Κανάκη Γερωνυμάκη, η οικογένεια Γλέζου έχει απώτερη καταγωγή από τους Κομητάδες Σφακίων Χανίων Κρήτης.Το 1935 μετοίκησε στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του, όπου και τελείωσε το Γυμνάσιο όπως και ο αδερφός του Νίκος Γλέζος (εκτελέστηκε από τους Ναζί 10-5-1944). Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Γυμνάσιο, στην Αθήνα, εργάστηκε και ως υπάλληλος φαρμακείου. Το 1939 δημιούργησε μια αντιφασιστική ομάδα νεολαίας ενάντια στην Ιταλική κατοχή της Δωδεκανήσου και τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1940 πέτυχε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών.
Συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση
Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ζήτησε να ενταχθεί στον Ελληνικό στρατό στο αλβανικό μέτωπο, αλλά απορρίφθηκε επειδή ήταν μικρότερος από την ηλικία στράτευσης. Aντ’ αυτού, εργάστηκε ως εθελοντής για το Ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών και από το 1941 άρχισε να σπουδάζει στην ΑΣΟΕΕ. Κατά τη διάρκεια της κατοχής εργάζεται στον δήμο της Αθήνας και στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ενώ παράλληλα συμμετέχει ενεργά στην αντίσταση, μέσα από τις απελευθερωτικές οργανώσεις των νέων (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ και ΕΠΟΝ) με αποτέλεσμα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις. Τη νύκτα της 30ης Μαΐου, ξημερώνοντας η 31η Μαΐου του 1941, αυτός και ο Απόστολος Σάντας αφαίρεσαν τη Γερμανική πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε σε ιστό στην Ακρόπολη Αθηνών, κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια της εκεί φρουράς.
Την 1η Ιουνίου οι γερμανικές αρχές κατοχής εξέδωσαν ανακοίνωση η οποία πληροφορούσε ότι «υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία παρ' αγνώστων δραστών» και επέβαλε στους καταζητούμενους δράστες την ποινή του θανάτου, ενώ στον ελληνικό τύπο συνεργάτες των Γερμανών κατήγγειλαν την αντικατοχική ενέργεια.Το τολμηρό εκείνο εγχείρημα προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού τόσο στην Ελλάδα σο και στο εξωτερικό που μεταδόθηκε η είδηση. Η πράξη τους ενέπνευσε τους Έλληνες που αντιστέκονταν ενάντια στον κατακτητή και καθιέρωσε και τους δύο ως σύμβολα αντίστασης κατά της χιτλερικής κατοχής. Μάλιστα ο Γάλλος στρατηγός Ντε Γκωλ χαρακτήρισε τον Μανώλη Γλέζο ως «Πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης».Βέβαια το ναζιστικό καθεστώς αποκρίθηκε με την αναζήτηση και καταδίκη των υπευθύνων (του Γλέζου και του Σάντα) ερήμην σε θάνατο από το γερμανικό στρατοδικείο. Έτσι ξεκίνησε μια εκτεταμένη αναζήτηση και τελικά, σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 24 Μαρτίου του 1942 ο Μ. Γλέζος και ο συνεργός του συλλαμβάνονται από Γερμανικό κλιμάκιο και φυλακίζονται στις φυλακές Αβέρωφ. Εκεί ο Γλέζος εξαιτίας βασανιστηρίων προσβλήθηκε από φυματίωση βαριάς μορφής οπότε και αφέθηκε ελεύθερος.
Στις 21 Απριλίου του 1943 συλλαμβάνεται και πάλι αυτή τη φορά από τους Ιταλούς κατακτητές για την ενάντιά τους δράση του, οπότε και παρέμεινε στη φυλακή για τρεις μήνες. Έξι μόλις μήνες μετά την απελευθέρωσή του από τους Ιταλούς, στις 7 Φεβρουαρίου του 1944 συλλαμβάνεται πάλι, αυτή τη φορά από συνεργάτες των κατακτητών, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίζεται για 7,5 μήνες. Κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 21 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους.
Μετά τον πόλεμο (1945-1974)
Εμφύλιος και πρώτες μετεμφυλιακές διώξεις (1945-1956)
Μετά την απελευθέρωση ο Μανώλης Γλέζος εργάσθηκε συντάκτης στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης» μέχρι τις 10 Αυγούστου του 1947, οπότε και ανέλαβε αρχισυντάκτης και υπεύθυνος της έκδοσης της εφημερίδας μέχρι το κλείσιμό της από τις ελληνικές Αρχές στα τέλη Δεκέμβρη του 1947.
Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη για τις πολιτικές του πεποιθήσεις και καταδικάστηκε αρκετές φορές με διάφορες ποινές και μια φορά σε θάνατο (Οκτώβριος 1948) για «αδικήματα τύπου» και μια φορά ακόμη σε θάνατο για παράβαση του Γ' Ψηφίσματος στις 21 Μαρτίου 1949. Εντούτοις, οι ποινές θανάτου του, δεν εκτελέσθηκαν, λόγω της δημόσιας κατακραυγής του Ελληνικού λαού και της Διεθνούς κοινής γνώμης. Προσωπικότητες όπως ο Πικάσσο, ο Σαρλ ντε Γκωλ και άλλοι κινητοποιήθηκαν υπέρ του. Οι ποινές του θανάτου του μετατράπηκαν σε μια καταδίκη σε "ισόβια δεσμά" το 1950, που ούτε και αυτή τελικά εκτελέστηκε. Aποφυλακίστηκε στις 26 Ιουλίου 1954, επί κυβερνήσεως Αλέξανδρου Παπάγου.
Κατά την αρχική σύλληψη του Νίκου Μπελογιάννη (20 Δεκεμβρίου 1950) και 90 περίπου άλλων στελεχών του Κ.Κ.Ε., από τις αστυνομικές Αρχές, με την κατηγορία της κατασκοπείας, ο Ν. Πλουμπίδης διέφυγε τη σύλληψη και έκτοτε παρέμενε «εν κρυπτώ» σε διάφορα κρησφύγετα. Όταν ιδρύθηκε η ΕΔΑ (3 Αυγούστου του 1951) πρότεινε τότε ο Ζαχαριάδης στην εκτελεστική επιτροπή, για τις επικείμενες εκλογές, να χρίσει υποψηφίους βουλευτές της τους Νίκο Πλουμπίδη και Νίκο Μπελογιάννη. Η ΕΔΑ όμως φοβούμενη μην εκτεθεί για συνεργασία με το παράνομο ΚΚΕ, αντ΄ αυτών προτίμησε να συμπεριλάβει τους Μανώλη Γλέζο και Αντώνη Αμπατιέλο, επίσης θανατοποινίτες, που έχαιραν όμως ευρύτερης αποδοχής.
Αν και φυλακισμένος, ο Μανώλης Γλέζος εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών, υπό τη σημαία της Ενωμένης Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) που είχε συσταθεί μόλις πριν ένα μήνα, στις 3 Αυγούστου του 1951. Με την εκλογή του, πραγματοποίησε 12 ήμερη απεργία πείνας με κύριο αίτημα την απελευθέρωση των 10 βουλευτών της ΕΔΑ που βρίσκονταν εξόριστοι. Τελικά το αίτημά του έγινε μερικώς δεκτό απελευθερώθηκαν οι 7 από τους 10 και εκείνος διέκοψε την απεργία.Μετά την αποφυλάκιση του το 1954 εκλέχθηκε μέλος της Δ.Ε της ΕΔΑ και ανέλαβε οργανωτικός Γραμματέας της.Το Δεκέμβρη του 1956 ορίστηκε Διευθυντής της εφημερίδας «ΑΥΓΗ».
Η δίκη του Γλέζου και των συνεργατών του (1958)
Σε μια προσπάθεια αύξησης του ελέγχου της ΕΔΑ από την εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ ηγετικά στελέχη της ΕΔΑ, μεταξύ των οποίων και ο Γλέζος, εξελέγησαν τακτικά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, δίχως να αναφερθούν τα πραγματικά τους ονόματα.[10] Τον Αύγουστο του 1958 ο Γλέζος συναντήθηκε στην Αθήνα με το γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Κώστα Κολιγιάννη, που επισκεπτόταν παράνομα τη χώρα. Οι επαφές του Κολιγιάννη παρακολουθούνταν από τις υπηρεσίες ασφαλείας και στις 5 Δεκεμβρίου ο Γλέζος συνελήφθη μαζί με μερικούς άλλους συνεργάτες του στο σπίτι της αδερφής του Βασιλικής (Μπούμπας) Δημητροκάλλη για παράβαση του αναγκαστικού νόμου 375/1936 περί κατασκοπείας με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ. Η κυβέρνηση αντιμετώπιζε τα στελέχη του παράνομου ΚΚΕ που βρίσκονταν την Ελλάδα ως μέλη «κατασκοπευτικού κλιμακίου». Καθώς μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση στο στρατοδικείο δεν προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία για πράξεις που έθεταν σε κίνδυνο της ασφάλεια και την άμυνα της χώρας, στο Γλέζο και σε οκτώ συγκατηγορούμενούς του απευθύνθηκαν κατηγορίες για «προσφορά εις κατασκοπείαν», με την οποία κατηγορούνταν επίσης δεκάδες μέλη του ΚΚΕ από το 1954 και η οποία επέφερε ποινή ισόβιας κάθειρξης.Η σύλληψη και παραπομπή σε δίκη του Γλέζου προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις και ανησυχία για την κατάσταση των πολιτικών ελευθεριών στην Ελλάδα. Τη δίκη του Γλέζου, που διεξήχθη το καλοκαίρι του 1959, παρακολούθησαν τρεις διακεκριμμένοι διεθνώς νομικοί, που επέρριψαν ευθύνες στο ΚΚΕ για τη χρήση μεθόδων κατασκοπείας (π.χ. κώδικα, πλαστών εγγράφων), αλλά κατέληξαν ότι η κατηγορία ήταν αβάσιμη και η δίκη είχε πολιτικό χαρακτήρα.Ο Γλέζος καταδικάστηκε το 1959 σε φυλάκιση 5 ετών,εκτόπιση 4 ετών και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων επί 8 έτη, ενώ κρατείτο στις φυλακές από το 1958. Το χωριό του τ'Απεράθου της Νάξου πρωτοστατεί με υπόμνημα διαμαρτυρίας το οποίο υπέγραψαν όλοι οι κάτοικοι. Στο υπόμνημα αυτό συμμετείχαν με υπογραφές οι κοινοτάρχες και από άλλα χωριά της Νάξου. Στις 15 Δεκέμβρη του 1962, επ' ευκαιρία των γενεθλίων του, αποφυλακίστηκε με Βασιλικό Διάταγμα (ΦΕΚ 14 Δεκ. 1962). Χαρίστηκε το υπόλοιπο της ποινής φυλάκισης ενός έτους και ολόκληρη η εκτόπιση 4 ετών. Στο μεταξύ η εκλογή του ως βουλευτού της ΕΔΑ είχε ακυρωθεί λόγω της στέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μετά την έκδοση χάριτος εξελέγη μέλος της νέας Δ.Ε. και της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΔΑ.[15]
Διεθνής κινητοποίηση για το Γλέζο
Παράλληλα με το θέμα της αντιδικίας στο εσωτερικό, έχει ξεσπάσει και αντιδικία με τη Σοβιετική Ένωση και με το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης να αυξάνεται. Από τα τέλη Απριλίου αρχίζουν να φτάνουν στην Αθήνα αντιπρόσωποι διεθνών οργανώσεων, οι οποίοι είτε ερευνούν το θέμα είτε προβαίνουν σε αιτήματα για παραπομπή της υπόθεσης σε τακτικά δικαστήρια. Στις αρχές Μαΐου ανακοινώθηκε η ίδρυση Διεθνούς Επιτροπής για την υπεράσπιση του Γλέζου και των συνεργατών του, με έδρα το Παρίσι. Πρόεδρος είναι ο παλαιός Γάλλος πολιτικός Πωλ Μπονκούρ. Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη ήταν και ο Γάλλος Ζαν-Πωλ Σαρτρ.
Ο Γάλλος συγγραφέας και φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ σε επιστολή του της 27ης Απριλίου 1959 προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή σημειώνει:
Η υπόθεση έτσι πήρε διεθνείς προεκτάσεις. Την περίοδο εκείνη παρατηρούνταν ένα είδος κινητοποίησης η οποία προερχόταν τόσο από τα κομμουνιστικά κόμματα, τα οποία αποτελούσαν το κύριο μοχλό κινητοποίησης, όσο και από τα αντίθετα πολιτικά τους ρεύματα όπως οι φιλελεύθεροι, σοσιαλιστές, συντηρητικοί και ριζοσπάστες. Μέσα από το είδος της κινητοποίησης όλες αυτές οι πολιτικές ομάδες συνεργάστηκαν πιστεύοντας ότι οι πολιτικοί διωγμοί και τα στρατοδικεία υπονομεύουν τη δημοκρατία. Όσο προχωρούσε ο καιρός της ενάρξεως της δίκης – 9 Ιουλίου 1959 – τόσο πιο πολύ εντείνονταν οι κινητοποιήσεις και οι πιέσεις από το εξωτερικό.
Δίκη Γλέζου και στελεχών ΚΚΕ στο Στρατοδικείο (1959)
Η δίκη του Γλέζου και άλλων στελεχών του ΚΚΕ αρχίζει στις 9 Ιουλίου 1959, στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών. Στο μεταξύ, όλα τα κόμματα της Αντιπολιτεύσεως έχουν ταχθεί εναντίον της παραπομπής πολιτικών υποθέσεων στα στρατοδικεία. Παράλληλα στην Αθήνα αφικνούνται ξένοι νομικοί, εκπρόσωποι οργανώσεων και δημοσιογράφοι.
Σύμφωνα με το βούλευμα, οι πέντε από τους παρόντες κατηγορούμενους και πιο συγκεκριμένα οι: Τρικαλινός, Βουτσάς, Ευθημιάδης, Συγγελάκης και Καρκαγιάνης παραπέμπονται «δια προσφοράν εις κατασκοπείαν», σύμφωνα με το Α.Ν. 375/1936 άρθρο 9ο. Οι υπόλοιποι, ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος, για παροχή βοήθειας στους προσφερθέντες σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 1 του ιδίου Νόμου.
Τα αστυνομικά μέτρα που έχουν παρθεί από την πρώτη μέρα είναι ιδιαιτέρως εμφανή γύρω από το δικαστήριο, το παλαιό κτήριο του Στρατοδικείου επί της οδού Ακαδημίας. Οι κατηγορούμενοι καταφθάνουν στο στρατιωτικό δικαστήριο με περασμένες τις χειροπέδες στα χέρια τους και ορισμένοι χειροκροτούν με αποτέλεσμα την άμεση σύλληψή τους.
Οι συνήγοροι υπερασπίσεως υποβάλλουν από την πρώτη στιγμή ενστάσεις αναρμοδιότητας του δικαστηρίου με το δικαιολογητικό ότι ο νόμος Α.Ν. 375 έχει καταργηθεί και ότι το κατηγορητήριο είναι αόριστο, αλλά το δικαστήριο τις απορρίπτει.
Η διάρκεια της δίκης είναι 14 ημέρες. Μέσα στο δικαστήριο παρευρίσκονταν μόνο δημοσιογράφοι, μάρτυρες κατηγορίας, συγγενείς, συνήγοροι και τα αστυνομικά όργανα. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι ανώτατα στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας των οποίων η κύρια ενασχόληση τους είναι η μελέτη της ιστορικής εξέλιξης και των σκοπών του ΚΚΕ, υπό το πρίσμα της Δεξιάς. Ο βασικός μάρτυρας κατηγορίας αστυνόμος Παπασπυρόπουλος καταθέτει ότι είδε ο ίδιος τον Κολιγιάννη να μπαίνει στο σπίτι της αδερφής του Γλέζου.
Από την παραμονή της δίκης σημειώνεται η πρώτη παρέμβαση της Σοβιετικής Ενώσεως. Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ στρατάρχης Βοροσίλωφ με μήνυμά του στο βασιλιά Παύλο εκφράζει την ανησυχία του για τη τύχη του Γλέζου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Σκεφέρης σε συνάντηση του με το Σοβιετικό Πρεσβευτή δηλώνει ότι ο βασιλιάς δε μπορεί να επέμβει και τούτο διότι το Δημοκρατικό Σύνταγμα της Ελλάδος απαγορεύει την ανάμειξή του στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης. Παράλληλα την ίδια ημέρα ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δηλώνει την έκπληξη του για την κινητοποίηση του Κομμουνισμού για την εν λόγω δίκη κατασκοπίας και καθώς επίσης ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, αμερόληπτη και δε δέχεται καμία εξωτερική επέμβαση.
Οι περισσότεροι κατηγορούμενοι αναιρούν τις ομολογίες τους και υπερασπίζονται την πολιτική του ΚΚΕ και ο Μανόλης Γλέζος υποστηρίζει ότι η κατηγορία εναντίον του είναι συκοφαντική και σκοπός της είναι να πληγεί η ΕΔΑ και το δημοσιογραφικό της όργανο η Αυγή. Στην αγόρευσή του ο Βασιλικός Επίτροπος καταφέρθηκε κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων, του διεθνούς κομμουνισμού καθώς επίσης και του ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΚΚΕ. Στην αναφορά του στο πρόσωπο του Γλέζου, ζητά να μη καταδικαστεί για την υπόθεση της κατασκοπείας αλλά διότι γνώριζε και δεν ανέφερε. Στην δίκη αυτή την αδερφή του Μανώλη Γλέζου υπερασπίστηκε ο Νικηφόρος Μανδηλαράς.
Στις 22 Ιουλίου το Στρατοδικείο ανακοίνωσε την απόφασή του, σύμφωνα με την οποία ο Μανόλης Γλέζος καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
Σημειώνεται η δεύτερη παρέμβαση της Σοβιετικής Ενώσεως ότι η Σοβιετική Ταχυδρομική Υπηρεσία εξέδωσε το Δεκέμβριο του 1959 αναμνηστική σειρά με ένα μόνο γραμματόσημο με προσωπογραφία του Μανόλη Γλέζου. Σε αντίδραση της συγκεκριμένης έκδοσης, η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε σειρά δύο γραμματοσήμων με την προσωπογραφία του Ίμρε Νάγκι, Ούγγρου προοδευτικού Πρωθυπουργού που κρεμάστηκε εκείνη τη χρονιά απο τα Σοβιετικά Στρατεύματα Εισβολής. Και οι δύο χώρες απέσυραν τις σειρές αμέσως.
 |
| Ο Μανώλης Γλέζος σε σλάβικο γραμματόσημο |
Η πορεία Ειρήνης του 1963 και ο σάλος για το Μακεδονικό
Το 1963 συμμετείχε μαζί με το Γρηγόρη Λαμπράκη και το Λεωνίδα Κύρκο στην πορεία Ειρήνης του Ολντερμάστον. Ο Λαμπράκης κρατούσε ημερολόγιο καθημερινά, όπου αναφέρεται:
Το βράδυ της 30ης Ιουλίου του 1963, ο Μανόλης Γλέζος έδωσε συνέντευξη προς τους δημοσιογράφους στη Μόσχα, όπου βρισκόταν για να παραλάβει το βραβείο Λένιν. Σύμφωνα με σχετικό τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων από τη σοβιετική πρωτεύουσα, ο Γλέζος φερόταν ότι εκφράστηκε «υπέρ της λύσεως του προβλήματος των μακεδονικών μειονοτήτων δια διαπραγματεύσεων (και) εις δεδομένην στιγμήν την ίδρυσιν μιας αυτονόμου Μακεδονίας». Το τηλεγράφημα δημοσιεύθηκε την επομένη στο επίσημο όργανο της Αριστεράς, την Αυγή. Προκλήθηκε θύελλα αντιδράσεων και η Ε.Δ.Α. με ανακοίνωσή της διέψευσε το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος. Ωστόσο, το Γαλλικό Πρακτορείο δεν ανασκεύασε τα μεταδοθέντα, αν και δέχθηκε ότι πιθανόν «διέφυγον αποχρώσεις τινές» των όσων είπε ο Γλέζος. Στα όσα ακολούθησαν παρενέβη ο Σοβιετικός πρεσβευτής στην Αθήνα Ν. Κοριούκιν, ο οποίος στις 2 Αυγούστου δήλωσε ότι για τη Σοβιετική Ένωση δεν υφίσταται μακεδονικό πρόβλημα. Τελικώς ο ίδιος ο Γλέζος με δήλωσή του, που μετέδωσε το σοβιετικό πρακτορείο Ταςς στις 6 Αυγούστου, διέψευσε κατηγορηματικά το τηλεγράφημα του Γαλλικού Πρακτορείου και τόνισε ότι «δεν υπάρχει μακεδονικό ζήτημα». Παρόμοιες δηλώσεις έκανε κατά την άφιξή του στο αεροδρόμιο Ελληνικού στις 28 Αυγούστου, όπου τον υποδέχθηκαν στελέχη και οπαδοί της Ε.Δ.Α., μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης.
Φυλάκιση και εξορία επί δικτατορίας
Στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Γλέζος συνελήφθη τα ξημερώματα στην οδό Φαιδριάδων στην Κυψέλη όπου διέμενε μαζί με την οικογένεια του, μαζί με το υπόλοιπο των πολιτικών ηγετών και κρατήθηκε επί τέσσερα έτη διαδοχικά στο Γουδί, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό απ΄όπου και απελευθερώθηκε το 1971 μετά από γενική αμνηστία. Συνολικά έχει καταδικασθεί 28 φορές για την πολιτική και αντιστασιακή δραστηριότητα του από τις οποίες τρεις φορές σε θάνατο. Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανόλη Γλέζου στις φυλακές είναι 11 έτη και 5 μήνες, ενώ 4 έτη και 6 μήνες συμπλήρωσε στην εξορία. Έγιναν εννέα απόπειρες δολοφονίας εναντίον του. Το 1968 από την εξορία, καταδικάζει την επέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης στην Τσεχοσλοβακία. Το 1967 το καθεστώς της 21ης Απριλίου δεν του επέτρεψε να παρευρεθεί στην κηδεία της μητέρας του.
Πολιτική δράση μετά τη μεταπολίτευση (1974-2020)
Ο Μανώλης Γλέζος αναλώθηκε σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να αναβιωθεί η ΕΔΑ, στην οποία ήταν γραμματέας έως το 1985 και Πρόεδρος, (μετά τον θάνατο του Ηλία Ηλιού) από το 1985 έως το 1989. Για ένα χρονικό διάστημα -τον Οκτώβρη του 1986- εκλέχθηκε και ανέλαβε πρόεδρος στην κοινότητα Απειράνθου, (της γενέτειράς του), όπου προσπάθησε να εφαρμόσει ένα τοπικό πείραμα άμεσης δημοκρατίας σε επίπεδο βάσης. Κατόπιν, κατάργησε ουσιαστικά τα προνόμια του συμβουλίου και εισήγαγε ένα σύστημα με ένα «σύνταγμα» και μια τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης. Αυτό το πρότυπο λειτούργησε για αρκετά έτη, αλλά μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον των συγχωριανών του μειώθηκε και η συνέλευση εγκαταλείφθηκε.
Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, όπου η ΕΔΑ αποφάσισε συνεργασία με το ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο Μ. Γλέζος εκλέχτηκε Βουλευτής στην Α' εκλογική περιφέρεια Αθηνών και στην Β' εκλογική περιφέρεια Πειραιώς αντίστοιχα. Στις 19 Ιουνίου 1985 ανεξαρτητοποιήθηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Την 1η Ιανουαρίου 1987 παραιτήθηκε του βουλευτικού του αξιώματος. Το 1984 έγινε Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Στις 7 Απριλίου 1999 συμμετείχε στην αποστολή της ΑΕΚ στο Βελιγράδι, η οποία αγωνίστηκε εν μέσω βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ, απέναντι στην Παρτιζάν.
Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού. Το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα Ενεργοί Πολίτες. Η πολιτική ομάδα σε συνεργασία με τον Συνασπισμό και άλλα μικρότερα κόμματα της Αριστεράς, μέσω του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 2004. Το 2002 εκλέχθηκε Νομαρχιακός Σύμβουλος Αθηνών-Πειραιά της περιφέρειας Αττικής επικεφαλής του ανεξάρτητου συνδυασμού Ενεργοί Πολίτες συγκεντρώνοντας ποσοστό 11%. Την υποψηφιότητά του υποστήριξε ο Συνασπισμός,άλλες κινήσεις και σχήματα της Αριστεράς καθώς και ανένταχτοι του χώρου.
Στις 5 Μαρτίου του 2010, εξαιτίας του ψεκασμού με χημικές ουσίες στο πρόσωπο από αστυνομικούς των ΜΑΤ[κατά τη διάρκεια απεργίας, παρουσίασε αναπνευστικά προβλήματα και υψηλή πίεση. Την επίθεση καταδίκασε ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και άλλοι πολιτικοί. Ο Μανώλης Γλέζος μαζί με άλλα στελέχη του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. ετοιμάζονταν να αναρτήσουν πανό κοντά στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.
Στις Δημοτικές εκλογές του 2010 εκλέχτηκε Δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πάρου (τόπο καταγωγής της μητέρας του), Επικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου. Στις Βουλευτικές εκλογές του Μάιου και Ιουνίου 2012 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με το κόμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α.
Είναι Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Υπήρξε επίτιμος Πρόεδρος της επιτροπής μελέτης και αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ. Πρόεδρος της επιτροπής συμπαράστασης στον αγώνα του λαού των Σαχράουι και του απελευθερωτικού μετώπου (POLISARIO). Επισκέφθηκε την Κούβα και πρόσφατα την Βενεζουέλα του Τσάβες. Έχει συναντηθεί με πολλούς ηγέτες ξένων χωρών και υπήρξε συνομιλητής ιστορικών προσώπων.
Ως πρόεδρος της επιτροπής ίδρυσης βιβλιοθηκών έχει δημιουργήσει δεκάδες βιβλιοθήκες σε απομονωμένα νησιά του Αιγαίου καθώς και μικρά χωριά της Ελλάδας.
Στις Ευρωεκλογές του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ με περισσότερους από 438.000 σταυρούς προτίμησης, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης μεταξύ όλων των υποψηφίων, όλων των κομμάτων.
Μαζί με τους ευρωβουλευτές Γιώργο Κατρούγκαλο και Κωνσταντίνα Κούνεβα καθώς και τον Βουλευτή Παν.Κουρουμπλή ο Μανώλης Γλέζος, εκπροσώπησε τον ΣΥΡΙΖΑ στη μεγάλη σιωπηρή πορεία κατά της τρομοκρατίας στο Παρίσι στις 11-1-2015. που έδωσαν το παρόν πάνω από 3,5 εκατ. άνθρωποι βρέθηκαν 44 ηγέτες του κόσμου, οι οποίοι μαζί με τους υπόλοιπους διαδηλωτές φώναξαν «Je suis Charlie».
Παρά την υποστήριξή του στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Γλέζος εξέφρασε δημόσια τη διαφωνία του με τις αποφάσεις του κόμματος, όταν διαπραγματεύτηκε πάνω στα θέματα της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου. Ο Γλέζος, με άρθρο του στο blog της Κίνησης Ενεργών Πολιτών, κατηγόρησε την Κυβέρνηση πως υποχώρησε από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της και πως αρκέστηκε σε επικοινωνιακές τακτικές, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά την προτέρα κατάσταση, ενώ κάλεσε τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ να αντιδράσουν «πριν είναι αργά».Από την πλευρά της, στην Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν πως περίμεναν «μια πιο δίκαιη και νηφάλια αποτίμηση από ένα στέλεχος της εμπειρίας και της διαδρομής του Μανώλη Γλέζου».
Ακόμη, πήρε θέση υπέρ του «όχι» στο δημοψήφισμα του 2015, αλλά και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών του 2018.[24]
Στις 17 Ιουνίου 2015, ο Γλέζος υπέβαλε την παραίτησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ισχύ από τις 8 Ιουλίου 2015 καθώς είχε ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει με την παρέλευση ενός χρόνου θητείας.Τη θέση του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πήρε ο Νίκος Χουντής.
Συγγραφικό έργο
Εκτός από την αρθρογραφία του σε Ελληνικές και ξένες εφημερίδες καθώς και περιοδικά, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια, μελέτες, δοκίμια και συνεντεύξεις, από το 1942 έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον 16 βιβλία:
- Η ιστορία του βιβλίου (1974)
- Από τη δικτατορία στη δημοκρατία (1974)
- Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα (1977)
- Βίγλα Μνήμης 1981
- Η συνείδηση της πετραίας γης (1997)
- Μαύρη Βίβλος της Κατοχής 1999
- Ύδωρ, Αύρα, Νερό 2001
- Ο άνθρωπος και η φύση 2002
- Το 2006 εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το δίτομο έργο του «Εθνική Αντίσταση 1940-1945» στην παρουσίαση του οποίου παρευρέθηκαν τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο Πρωθυπουργός της χώρας (2006)
- «Και ένα Μάρκο να ήταν...Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα» Νοέμβριος 2012
- «Νέκυιαι Ωδαί» Ιούνιος 2013
- «Έξοδος» Δεκέμβρης 2013
- «Αντισταθείτε» στα Ισπανικά: «RESITID - Un manifesto contra la sumision» Οκτώβρης 2015
- "Στα Κυκλαδονήσια η αίσθηση στο φως στιχουργεί" Απρίλης 2016
- "Αντιτασθείτε" στα Ελληνικά με πρόλογο 2017 (Μάρτης 17)
- "ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ" Ιούνης 2017 από τις εκδόσεις της Βουλής των Ελλήνων (παρουσία πρωθυπουργού Α.Τσίπρα και προέδρου της Βουλής Ν.Βούτση)
Όλο το χρόνο ανταποκρίνεται στο κάλεσμα Σχολείων, Πανεπιστημίων, Δήμων, Συλλόγων και άλλων φορέων για κάποια ομιλία σχετικά με θέματα ιστορικά και επίκαιρα.
Διακρίσεις
Ο Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας και το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης. Συνεχεία αυτού λίγα χρόνια αργότερα (1963) του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης Λένιν. Επίσης, του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου καθηγητή της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πάτρας το 1996 και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2001. Στις 22 Ιανουαρίου 2008 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στις 31 Μαΐου 2017 το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της πανεπιστημιακής σχολής της Καλαμάτας τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα. Υπήρξε µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Δημοσιογράφων, µέλος του Προεδρείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (FIR) και µέλος του Προεδρείου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης.Το Δεκέμβρη του 2015 0 Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε με το βραβείο «Οστρόβσκι» στη Μόσχα
Ο Μανώλης Γλέζος είναι επίτιμος Δημότης 38 Δήμων της χώρας μας. Εκτός από την πολιτική δραστηριότητα του, ο Γλέζος έχει εφεύρει ένα σύστημα για την αποτροπή των πλημμυρών, την καταπολέμηση της διάβρωσης και τη συντήρηση του υπόγειου νερού, το οποίο λειτουργεί με τη συλλογή του νερού της βροχής μέσα σε φρεάτια προκειμένου να το κατευθύνει στα υδροφόρα στρώματα. Για την επιστημονική του κατάρτιση και την πολιτική και αγωνιστική του δράση έχει τιμηθεί 4 φορές από την Πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας μας (Πανεπιστήμιο Πατρών 1996, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2001, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2003, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2008). Επίσης, ανακηρύσσεται το 1994 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας διαχείρισης υδάτινων πόρων, το 1995 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης και το 1996 επίτιμο μέλος του συνδέσμου Γεωλόγων-Μεταλλειολόγων Κύπρου. Το 1997 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Πατρίδα. Το 2002 το Γεωτεχνικό επιμελητήριο Ελλάδας τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος του, για την προσφορά του στην επιστήμη του νερού και την προστασία του περιβάλλοντος. Το 2006 η Ακαδημία Αθηνών τον τιμά μαζί με τον Απόστολο Σάντα με το χρυσό μετάλλιο, για το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30ής προς 31ης Μαΐου 1941. Το 2008 ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Δημ. Σιούφας για τον ίδιο λόγο με τον Απόστολο Σάντα. Το 2011 τιμήθηκε από τη Δημοκρατία της Γαλλίας. Δεκάδες δήμοι, σύλλογοι και κοινωνικοί φορείς τον έχουν τιμήσει για την προσφορά και τους αγώνες του για την Ελλάδα.Συμπληρώνοντας 75 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ, η διοίκηση των ΕΛΤΑ επέλεξε να απεικονίσει σε μια ειδική σειρά γραμματοσήμων τα πρόσωπα 5 αγωνιστών της εθνικής αντίστασης, των Βαρδή Β. Βαρδινογιάννη, Μανώλη Γλέζου, Στέλιου Ζαμάνου, Κώστα Μαραγκουδάκη και του Απόστολου (Λάκη) Σάντα. Η παρουσίαση έγινε στις 23 Φλεβάρη 2016, στο κτίριο της παλαιάς Βουλής ενώπιον πλήθος κόσμου. Στις 16 Απριλίου 2016 σε μεγάλη τιμητική εκδήλωση του Δήμου Γαλατσίου, προς τιμή του, ο Δήμαρχος Γεώργιος Μαρκόπουλος ανακοίνωσε την μετονομασία της μεγαλύτερης πλατείας του Δήμου Γαλατσίου (πλατεία που περικλείεται από τις οδούς Παπαφλέσσα, Πανδώρας, Σαπφούς και Κυμοθόης) σε πλατεία Μανώλη Γλέζου - Ελευθερίας.Το Μάρτη του 2018 ο Ανδρέας Χατζηπατέρας παρουσίασε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ντοκιμαντέρ για το Μανώλη Γλέζο με τίτλο: Ο τελευταίος Παρτιζάνος αφιερωμένο στη ζωή και το έργο του.
Πέθανε στις 30 Μαρτίου 2020 από καρδιακή ανεπάρκεια.
0 comments