Του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας & Άμυνας (Ι.Α.Α.Α. – I.S.D.A.)
“Όπως είναι γνωστό, πέρα από τη διπλωματία η Αθήνα επενδύει και στην αποτροπή, με σημαντικότερο πρόγραμμα των τελευταίων ετών την απόκτηση νέων φρεγατών. Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δώσει σαφή κατεύθυνση προς τον υπουργό Εθνικής Άμυνας Νίκο Παναγιωτόπουλο και, κυρίως, προς το Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) το οποίο θα λάβει και τη σχετική τεχνοκρατική απόφαση, πως πρέπει να επιλεγούν τα τέσσερα καλύτερα πλοία.
Ουσιαστικά, η πολιτική κατεύθυνση που δίνει η κυβέρνηση αποσυνδέει την υπόλοιπη συζήτηση, που φαίνεται ότι κακοφορμίζει, περί στρατηγικών συνεργασιών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων, ναυπηγείων και λοιπών παραμέτρων και παροτρύνει το Π.Ν. να επιλέξει, εν ολίγοις, τα τέσσερα καλύτερα πλοία.
Αυτό σημαίνει ότι οι προτάσεις Γαλλίας, Γερμανίας, Ηνωμένου Βασιλείου, ΗΠΑ, Ισπανίας, Ιταλίας και Ολλανδίας ξεκινούν από την ίδια αφετηρία, ανεξάρτητα από το τι θα γίνει με την υπόθεση της εγχώριας βιομηχανικής παραγωγής. Γι’ αυτό και το επόμενο χρονικό διάστημα, από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας θα σταλούν προσκλήσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους και όχι μόνο προς τις ΗΠΑ και τη Γαλλία.”
Δηλαδή, κατά το δημοσίευμα, αφού χάθηκε πολύτιμος χρόνος (τουλάχιστον 18 μήνες από την παρούσα κυβέρνηση και τουλάχιστον άλλοι 24 μήνες από την προηγούμενη), διαπιστώθηκε πλέον ότι η πρακτική της διαπραγμάτευσης -«σούπα» (ένα είδος κυλιόμενου χρονικά, άτυπου «αιτήματος για πληροφορίες» [RFI: Request For Information] χωρίς ημερομηνία κατάληξης), συνδυασμένη με υψηλή γεωπολιτική και αδικαιολόγητα υπερφιλόδοξη βιομηχανική διάσταση (ας πούμε κάτι σαν το «τώρα που βρήκαμε παπά, να θάψουμε πέντε-έξι») είναι αδιέξοδη.
Δηλαδή το αυταπόδεικτο. Με το Κείμενο Εργασίας «Η αγωνιώδης αναζήτηση του σύγχρονου “ΑΒΕΡΩΦ”» και την παρέμβαση «Πολεμικό Ναυτικό, Πρόγραμμα Νέων Φρεγατών: Είναι μήπως… “Άγνοια; Ανικανότητα; Ερασιτεχνισμός;”», έχουμε αναδείξει πτυχές του ζητήματος και παρουσιάσει τον προβληματισμό μας για τον τρόπο διαχείρισης της υλοποίησης του προγράμματος.
Θα επαναλάβουμε εδώ τον πυρήνα αυτού του προβληματισμού, διότι φαίνεται ότι κάποιοι αρμόδιοι (όποιος επιθυμεί προσθέτει εισαγωγικά) ή αργούν ή δεν θέλουν, ή δεν μπορούν να αντιληφθούν. Εναλλακτικά, απλώς προτιμούν να αναζητούν κάποια ανέφικτη «μαγική» λύση.
Οι υφιστάμενες ενδείξεις υποδεικνύουν ότι επιχειρούν να αποφύγουν μία τυπική διαγωνιστική διαδικασία η οποία θα ξεκαθαρίσει το τοπίο, καθώς οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές και κατ’ επέκταση χώρες, θα υποχρεωθούν να ανοίξουν τα χαρτιά τους και να δεσμευθούν νομικά για τις προσφορές τους.
Η διαγωνιστική διαδικασία παρουσιάζεται απαξιωτικά ως στείρα και χρονοβόρα τυπολατρία και υπονοείται ότι θα δράσει «περιοριστικά» στους όποιους κυβερνητικούς, γεωπολιτικούς και βιομηχανικούς, σχεδιασμούς. Πρόκειται για παντελώς αβάσιμο επιχείρημα.
Καταρχάς και σε ό,τι αφορά τον χρόνο, ο φορέας που θα προκηρύξει τον διαγωνισμό καθορίζει και το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του. Επιπρόσθετα, ο διαγωνισμός θωρακίζει τη διαδικασία επιλογής από κριτική (καλόπιστη ή κακόπιστη) και ταυτόχρονα επιτρέπει την εκμαίευση μεγαλύτερων παραχωρήσεων / ανταλλαγμάτων από τους υποψήφιους προμηθευτές / χώρες.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η προμήθεια αμυντικού υλικού (ιδιαίτερα αν είναι μεγάλου οικονομικού μεγέθους) έχει ισχυρότατη γεωπολιτική διάσταση. Είναι επίσης αναμφισβήτητο ότι επιβάλλεται να διασφαλίζεται, η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ουσιαστική συμμετοχή της εγχώριας βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης.
Στρατηγικός αντικειμενικός σκοπός οφείλει να είναι η ανάπτυξή της, ώστε πέραν των αυτονόητων (ικανοποίηση των εθνικών αναγκών, ασφάλεια εφοδιασμού κ.λπ.) να επιτευχθεί η αυτόνομη ή στο πλαίσιο συνεργασιών / κοινοπραξιών διεκδίκηση μεριδίου στην παγκόσμια αγορά. Δυστυχώς, όπως αποδεικνύουν τα τελευταία 40 χρόνια, με ορισμένες εξαιρέσεις που απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα, η χώρα έχει αποτύχει παταγωδώς στην επίτευξή του.
Μία τρίτη σημαντική παράμετρος είναι το κόστος (προμήθειας και κύκλου ζωής). Η χώρα προτού υπερβεί τις οδυνηρές συνέπειες μίας δεκαετούς οικονομικής κρίσης και απολαύσει έστω και μία μικρή περίοδο οικονομικής ομαλότητας, υφίσταται τις συνέπειες της πανδημίας του COVID-19. Τα δεδομένα αυτά συνιστούν αντικειμενικό -και ταυτόχρονα εξαιρετικά πιεστικό- λόγο, ώστε να επιτευχθεί μέγιστη δυνατή συμπίεση του κόστους. Άλλη επιλογή από τη μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας δημιουργία ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να πιεσθούν να συμπιέσουν το κόστος, απλά δεν υφίσταται.
Όμως η σημαντικότερη παράμετρος είναι η απάντηση στο βασικό διπλό ερώτημα: «Τι χρειαζόμαστε και τι προμηθευόμαστε». Προτού συνεκτιμηθούν οι ανωτέρω παράμετροι, θα πρέπει να έχει απολύτως αποσαφηνιστεί ποιες είναι οι επιχειρησιακές και τεχνικές μας απαιτήσεις και σε ποιον βαθμό ικανοποιούνται από τις υποβληθείσες προσφορές. Και αυτό αποτελεί μία τεχνοκρατική διαδικασία που το Πολεμικό Ναυτικό έχει τη γνώση και τις ικανότητες για να το ολοκληρώσει επιτυχώς.
Μόνο μέσω μίας διαγωνιστικής διαδικασίας, η κυβέρνηση, η οποία φέρει την πολιτική και νομική ευθύνη, έχει μία αντικειμενικά σταθερή βάση ώστε να μπορεί με ασφάλεια να προχωρήσει στην συνεκτίμηση των γεωπολιτικών, βιομηχανικών και οικονομικών παραμέτρων για να καταλήξει στην επιλογή της.
Είναι άραγε πιθανό άλλες από τις προαναφερθείσες παραμέτρους να ανατρέψουν το αποτέλεσμα της «τεχνοκρατικής» διαδικασίας; Ναι, εφόσον κριθεί από την κυβέρνηση ότι εξυπηρετείται με πιο πρόσφορο τρόπο το εθνικό συμφέρον και η αντίστοιχη πρόταση ικανοποιεί τις επιχειρησιακές – τεχνικές απαιτήσεις, σε βαθμό που δεν την καθιστά απορριπτέα.
Σε κάθε περίπτωση όμως, οι προσφερόμενες επιλογές θα έχουν αντικειμενικά «μετρηθεί» – αξιολογηθεί (με βάση τις επιχειρησιακές – τεχνικές προδιαγραφές) και λόγω της ανταγωνιστικής διαδικασίας θα έχει επιτευχθεί συμπίεση του κόστους.
Αντί λοιπόν το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας να σχεδιάζει, σύμφωνα με το δημοσίευμα, να αποστείλει «προσκλήσεις προς όλους τους ενδιαφερόμενους», ας προκηρύξει το ταχύτερο δυνατό διεθνή διαγωνισμό με αυστηρά χρονοδιαγράμματα και συγκεκριμένες επιχειρησιακές και τεχνικές προδιαγραφές, για τις οποίες οι ενδιαφερόμενοι προμηθευτές θα υποβάλλουν συγκεκριμένες τεχνολογικές λύσεις και κόστη για την ικανοποίηση τους.
Φυσικά στους όρους του διαγωνισμού θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η απαίτηση για «ενδιάμεση» λύση, που θα οδηγήσει τους ενδιαφερόμενους προμηθευτές να «επιστρατεύσουν» τις κυβερνήσεις των χωρών προέλευσης.
Οι ακολουθούμενες μέχρι σήμερα πρακτικές αποτελούν αδικαιολόγητο χάσιμο χρόνου. Ωστόσο, η όποια διαδικασία έχει ακολουθηθεί μέχρι σήμερα έχει οδηγήσει σε ένα «κεκτημένο». Προτάσεις έχουν ήδη κατατεθεί, το οποίο ευνοεί σίγουρα την ελληνική πλευρά που θα πρέπει να κινηθεί με ταχύτητα, ενώ δεν βλάπτει και τους υποψήφιους προμηθευτές.
Η ελληνική πλευρά θα έχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να διαπιστώσει πόσα από τα κόστη που ανέφεραν οι προτάσεις με βάση τον «χαλαρό» τρόπο που είχε ακολουθηθεί έως σήμερα, αποτελούσαν πραγματικά το εκτιμώμενο κόστος. Αυτό θα εξυπηρετήσει και τον υγιή ανταγωνισμό.
Δηλαδή, διευκρινιστικά, όσους προσήλθαν έχοντας πραγματικά υπολογίσει και καταγράψει στην πρότασή τους τα κόστη, αποφεύγοντας να υποβαθμίσουν τη δαπάνη με στόχο την απόσπαση τόσο επικοινωνιακού όσο και ουσιαστικού πλεονεκτήματος.
Ας έχουν άπαντες υπόψη ότι η λόγω της οικονομικής κρίσης αδυναμία ενίσχυσης των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, δηλαδή της εθνικής αποτρεπτικής ικανότητας και αξιοπιστίας, δημιούργησε «παράθυρο ευκαιρίας» (window of opportunity) που εκμεταλλεύεται η Τουρκία για την υλοποίηση των γεωστρατηγικών της επιδιώξεων.
Όσο αυτό το «παράθυρο ευκαιρίας» υφίσταται τόσο θα αποθρασύνεται η Άγκυρα. Η Ελλάδα οφείλει να πάρει τις αποφάσεις της σύντομα και να τις υλοποιήσει με ταχύτητα. πρέπει να ξεκαθαρίσει το πως σκοπεύει να αντιμετωπίσει την απειλή μετά από υπερδεκαετή ολιγωρία.
Έχοντας στραμμένη την προσοχή της στο διάστημα ανάμεσα στην ανακοίνωση των αποφάσεων και την παραλαβή του υλικού, καθώς η περίοδος αυτή όντως συνιστά «παράθυρο τρωτότητας» (window of vulnerability). Με ό,τι αυτό μπορεί αν συνεπάγεται για τη σημασία και την ταχύτητα υλοποίησης της ενδιάμεσης λύσης…
0 comments