του Ian Bond
Centre For European Reform
Υπάρχουν τρία βασικά projects ολοκλήρωσης στον χώρο της Ευρασίας: η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EAEU), και η πρωτοβουλία της Κίνας, "Μία ζώνη, ένας δρόμος” (OBOR). Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη οικονομική ένωση, η EAEU καλύπτει την μεγαλύτερη περιοχή, και η OBOR τον μεγαλύτερο πληθυσμό.
Αυτά τα τρία projects πηγάζουν από πολύ διαφορετικά κίνητρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας θεσμός που χρησιμοποιεί την οικονομική αλληλεξάρτηση για να συντηρήσει την ειρήνη σε ένα μέρος του κόσμου όπου οι μεγάλοι πόλεμοι ήταν ο κανόνας στην ιστορία, και να κάνει τους Ευρωπαίους πιο πλούσιους και πιο ελεύθερους (αν και με ανάμεικτα αποτελέσματα). Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι η τελευταία προσπάθεια της Ρωσίας να ανασυνθέσει όσο το δυνατό περισσότερα πρώην σοβιετικά κράτη γύρω της, χρησιμοποιώντας οικονομική επιρροή παρά στρατιωτική βία. Η "Μία ζώνη, ένας δρόμος” εξυπηρετεί μια σειρά λόγων για την Κίνα, μεταξύ των οποίων και η ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης στα δυτικά της χώρας και η σύνδεση της Κίνας με την Ευρώπη από ξηράς καθώς και από τη θάλασσα.
Γεωγραφικά, τα τρία projects έχουν μια επαφή, με το OBOR να έχει την μεγαλύτερη κάλυψη αλλά την μικρότερη θεσμική αρχιτεκτονική. Ιστορικά, εάν οι μεγάλες δυνάμεις είχαν αλληλοεπικάλυψη των σφαιρών επιρροής, θα υπήρχε σχεδόν σίγουρα σύγκρουση μεταξύ τους. Υπάρχουν κίνδυνοι στην σημερινή κατάσταση.
Αλλά υπάρχει επίσης μία ευκαιρία για τις ΕΕ, EAEU και Κίνα για να εργαστούν από κοινού για να αποφύγουν τη σύγκρουση και να κοιτάξουν για συνέργειες μεταξύ των στόχων τους. Η EAEU και η Κίνα έχουν συμφωνήσει να επιδιώξουν σύγκλιση μεταξύ των OBOR και EAEU. Και η ΕΕ και η Κίνα είναι μεγάλοι οικονομικοί εταίροι, και εξετάζουν ευκαιρίες για να εργαστούν από κοινού σε χώρες που εμπλέκονται στην OBOR. Ο χαμένος κρίκος είναι η σχέση μεταξύ της EAEU και της ΕΕ. Η ΕΕ είναι δικαιολογημένα ύποπτη ότι η EAEU είναι κάτι περισσότερο από ένα γεωπολιτικό project παρά μια γνήσια οικονομική ένωση μεταξύ των ελών της. Αλλά δεν θα πρέπει να την απορρίψει.
Οι σχέσεις εντός και μεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών θα μπορούσαν εύκολα να πάνε στραβά. Υπάρχουν εντάσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας, και για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Υπάρχουν εντάσεις μεταξύ των χωρών κατά μήκος του "Δρόμου του Μεταξιού” από την Κίνα στην Ευρώπη. Η Ρωσία ακολουθεί μια στρατηγική εταιρική σχέση με την Κίνα αυτή τη στιγμή, αλλά τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται και οι εθνικιστές και στις δύο πλευρές εκφράζουν κατά καιρούς υποψία ή και εχθρότητα προς την αντίθεση πλευρά.
Αλλά μπορεί να υπάρχει περιθώριο για μια καινοτόμο προσέγγιση στη διπλωματία και στην οικονομική συνεργασία σε μια τεράστια έκταση για προς όφελος ενός τεράστιου πληθυσμού. Η προσέγγιση θα έπρεπε να ήταν σταδιακή, ξεκινώντας με μέτριους στόχους και με στόχο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών σταδιακά, δεδομένων των διαφορών μεταξύ τους.
Υπάρχουν σημαντικά εμπόδια στον δρόμο προς τη συνεργασία. Η ΕΕ είναι συγκλονισμένη από τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις: τα συνεχιζόμενα προβλήματα της ευρωζώνης, την αποτυχία να ελέγξει την μετανάστευση από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, τις εντάσεις στη διατλαντική σχέση την εποχή του Donald Trump, και την Ρωσία να εμπλέκεται στις χώρες της ΕΕ καθώς και στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ρωσία είναι οικονομικά αδύναμη (και θα παραμείνει έτσι όσο οι τιμές πετρελαίου είναι χαμηλές), αλλά αντισταθμίζεται με το να είναι διασπαστική διεθνώς, έτσι ώστε άλλες δυνάμεις υποχρεούνται να της δίνουν προσοχή. Η Κίνα έχει αυτοανακηρυχθεί πρωταθλητής της παγκοσμιοποίησης, αλλά το πεδίο για τις ξένες επιχειρήσεις στην Κίνα απέχει ακόμη από αυτό το επίπεδο. Οι διαφορές στις αξίες και τα πολιτικά συστήματα μεταξύ των βασικών δυνάμεων στην περιοχή είναι τεράστιες.
Παρόλα αυτά, η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να είναι βέβαια ότι οι ΗΠΑ θα προστατεύσουν την πολυμερή τάξη ή ότι η κυβέρνηση Trump θα δει τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρώπη και στην Ασία παρόμοια με εκείνα της ΕΕ και των κρατών- μελών της. Υπάρχουν κοινά οικονομικά συμφέροντα και στην ασφάλεια, στην Ευρώπη και στην Ευρασία τα οποία θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι πλευρές, αν και χωρίς να υπάρχει εγγύηση να βρεθούν κοινές προσεγγίσεις. Αλλά είναι καλύτερα για τους Ευρωπαίους να προσπαθήσουν να βρουν κάποιο κοινό έδαφος με τα πρώην σοβιετικά κράτη και με την Κίνα παρά να παρακολουθούν παθητικά καθώς η ισχύουσα τάξη αντικαθίσταται από κάτι πολύ πιο εχθρικό στις αξίες και στα συμφέροντα της ΕΕ.
Capital.gr
Υπάρχουν τρία βασικά projects ολοκλήρωσης στον χώρο της Ευρασίας: η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EAEU), και η πρωτοβουλία της Κίνας, "Μία ζώνη, ένας δρόμος” (OBOR). Η ΕΕ είναι η μεγαλύτερη οικονομική ένωση, η EAEU καλύπτει την μεγαλύτερη περιοχή, και η OBOR τον μεγαλύτερο πληθυσμό.
Αυτά τα τρία projects πηγάζουν από πολύ διαφορετικά κίνητρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας θεσμός που χρησιμοποιεί την οικονομική αλληλεξάρτηση για να συντηρήσει την ειρήνη σε ένα μέρος του κόσμου όπου οι μεγάλοι πόλεμοι ήταν ο κανόνας στην ιστορία, και να κάνει τους Ευρωπαίους πιο πλούσιους και πιο ελεύθερους (αν και με ανάμεικτα αποτελέσματα). Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση είναι η τελευταία προσπάθεια της Ρωσίας να ανασυνθέσει όσο το δυνατό περισσότερα πρώην σοβιετικά κράτη γύρω της, χρησιμοποιώντας οικονομική επιρροή παρά στρατιωτική βία. Η "Μία ζώνη, ένας δρόμος” εξυπηρετεί μια σειρά λόγων για την Κίνα, μεταξύ των οποίων και η ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης στα δυτικά της χώρας και η σύνδεση της Κίνας με την Ευρώπη από ξηράς καθώς και από τη θάλασσα.
Γεωγραφικά, τα τρία projects έχουν μια επαφή, με το OBOR να έχει την μεγαλύτερη κάλυψη αλλά την μικρότερη θεσμική αρχιτεκτονική. Ιστορικά, εάν οι μεγάλες δυνάμεις είχαν αλληλοεπικάλυψη των σφαιρών επιρροής, θα υπήρχε σχεδόν σίγουρα σύγκρουση μεταξύ τους. Υπάρχουν κίνδυνοι στην σημερινή κατάσταση.
Αλλά υπάρχει επίσης μία ευκαιρία για τις ΕΕ, EAEU και Κίνα για να εργαστούν από κοινού για να αποφύγουν τη σύγκρουση και να κοιτάξουν για συνέργειες μεταξύ των στόχων τους. Η EAEU και η Κίνα έχουν συμφωνήσει να επιδιώξουν σύγκλιση μεταξύ των OBOR και EAEU. Και η ΕΕ και η Κίνα είναι μεγάλοι οικονομικοί εταίροι, και εξετάζουν ευκαιρίες για να εργαστούν από κοινού σε χώρες που εμπλέκονται στην OBOR. Ο χαμένος κρίκος είναι η σχέση μεταξύ της EAEU και της ΕΕ. Η ΕΕ είναι δικαιολογημένα ύποπτη ότι η EAEU είναι κάτι περισσότερο από ένα γεωπολιτικό project παρά μια γνήσια οικονομική ένωση μεταξύ των ελών της. Αλλά δεν θα πρέπει να την απορρίψει.
Οι σχέσεις εντός και μεταξύ αυτών των πρωτοβουλιών θα μπορούσαν εύκολα να πάνε στραβά. Υπάρχουν εντάσεις μεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας, και για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. Υπάρχουν εντάσεις μεταξύ των χωρών κατά μήκος του "Δρόμου του Μεταξιού” από την Κίνα στην Ευρώπη. Η Ρωσία ακολουθεί μια στρατηγική εταιρική σχέση με την Κίνα αυτή τη στιγμή, αλλά τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται και οι εθνικιστές και στις δύο πλευρές εκφράζουν κατά καιρούς υποψία ή και εχθρότητα προς την αντίθεση πλευρά.
Αλλά μπορεί να υπάρχει περιθώριο για μια καινοτόμο προσέγγιση στη διπλωματία και στην οικονομική συνεργασία σε μια τεράστια έκταση για προς όφελος ενός τεράστιου πληθυσμού. Η προσέγγιση θα έπρεπε να ήταν σταδιακή, ξεκινώντας με μέτριους στόχους και με στόχο την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών σταδιακά, δεδομένων των διαφορών μεταξύ τους.
Υπάρχουν σημαντικά εμπόδια στον δρόμο προς τη συνεργασία. Η ΕΕ είναι συγκλονισμένη από τις εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις: τα συνεχιζόμενα προβλήματα της ευρωζώνης, την αποτυχία να ελέγξει την μετανάστευση από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, τις εντάσεις στη διατλαντική σχέση την εποχή του Donald Trump, και την Ρωσία να εμπλέκεται στις χώρες της ΕΕ καθώς και στην Ανατολική Ευρώπη. Η Ρωσία είναι οικονομικά αδύναμη (και θα παραμείνει έτσι όσο οι τιμές πετρελαίου είναι χαμηλές), αλλά αντισταθμίζεται με το να είναι διασπαστική διεθνώς, έτσι ώστε άλλες δυνάμεις υποχρεούνται να της δίνουν προσοχή. Η Κίνα έχει αυτοανακηρυχθεί πρωταθλητής της παγκοσμιοποίησης, αλλά το πεδίο για τις ξένες επιχειρήσεις στην Κίνα απέχει ακόμη από αυτό το επίπεδο. Οι διαφορές στις αξίες και τα πολιτικά συστήματα μεταξύ των βασικών δυνάμεων στην περιοχή είναι τεράστιες.
Παρόλα αυτά, η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να είναι βέβαια ότι οι ΗΠΑ θα προστατεύσουν την πολυμερή τάξη ή ότι η κυβέρνηση Trump θα δει τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρώπη και στην Ασία παρόμοια με εκείνα της ΕΕ και των κρατών- μελών της. Υπάρχουν κοινά οικονομικά συμφέροντα και στην ασφάλεια, στην Ευρώπη και στην Ευρασία τα οποία θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι πλευρές, αν και χωρίς να υπάρχει εγγύηση να βρεθούν κοινές προσεγγίσεις. Αλλά είναι καλύτερα για τους Ευρωπαίους να προσπαθήσουν να βρουν κάποιο κοινό έδαφος με τα πρώην σοβιετικά κράτη και με την Κίνα παρά να παρακολουθούν παθητικά καθώς η ισχύουσα τάξη αντικαθίσταται από κάτι πολύ πιο εχθρικό στις αξίες και στα συμφέροντα της ΕΕ.
Capital.gr
0 comments