Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Γράφει ο  Μάριος Πουρσαλίδης
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ  ΣΤΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

Στρατηγικές Επικοινωνίες (Strategic Communications – StratCom) είναι η προσέγγιση που υπάρχει σήμερα για μια ολιστική  αντιμετώπιση της επικοινωνίας στα πλαίσια του ΝΑΤΟ.

Γεννήθηκε στα πλαίσια των συμμαχικών δράσεων στο Αφγανιστάν το έτος 2009, με σκοπό τον συντονισμό των επιχειρήσεων επηρεασμού σημαντικών προσωπικοτήτων (Key Leader Engagement), των πληροφοριακών επιχειρήσεων (Information Operations), των ψυχολογικών επιχειρήσεων (Psychological Operations) και των στρατιωτικών δημοσίων σχέσεων (Military Public Affairs). Σκοπός είναι η ταύτιση των διάφορων μορφών επικοινωνίας με τις πράξεις επί του πεδίου.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονιστεί το γεγονός, ότι ο όρος Stratcom υπήρχε ήδη από 01 Οκτ 2002 στις Η.Π.Α. με την ίδρυση της U.S.ρ Strategic Command, μία από τις έντεκα ενοποιημένες Διοικήσεις των Η.Π.Α υπό το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Ο ρόλος αυτής της Διοίκησης είναι η στρατηγική αποτροπή, οι δυνατότητες παγκοσμίου πλήγματος και η λειτουργία παγκόσμιου πληροφοριακού δικτύου του προαναφερθέντος υπουργείου.

Ο ορισμός των Στρατηγικών Επικοινωνιών στα πλαίσια του ΝΑΤΟ είναι: “ Η ενοποίηση των επικοινωνιακών δυνατοτήτων και των πληροφοριακών επιτελικών διεργασιών με τις λοιπές στρατιωτικές δραστηριότητες, με σκοπό την κατανόηση και τη διαμόρφωση του πληροφοριακού περιβάλλοντος για την υποστήριξη των νατοϊκών στόχων και σκοπών.

Οι Στρατηγικές Επικοινωνίες στα πλαίσια του ΝΑΤΟ σήμερα περιλαμβάνουν:

• Δημόσια Διπλωματία (Public Diplomacy)
• Δημόσιες Σχέσεις (Public Affairs)
• Στρατιωτικές Δημόσιες Σχέσεις (Military Public Affairs)
• Πληροφοριακές Επιχειρήσεις (Information Operations)
• Ψυχολογικές Επιχειρήσεις (Psychological Operations)

Σε αυτά σχεδιάζεται να συμπεριληφθούν επιπλέον στο εγγύς μέλλον οι παρακάτω δυνατότητες:

• Στρατηγική σύμπλεξη (Strategic Engagement)
• Ψηφιακή σύμπλεξη (Digital Engagement)
• Εκτίμηση – Αξιολόγηση του πληροφοριακού περιβάλλοντος (Information Environment Assessment)

 

 

Έτεροι τομείς συνδεδεμένοι με τις Στρατηγικές Επικοινωνίες στα στρατιωτικά πλαίσια είναι:

• Παρουσία – Εμφάνιση – Παράσταση (Presence-Profile-Posture)
• Πολιτικο-στρατιωτική συνεργασία (CIMIC/CMI)
• Παραπλάνηση (Deception)
• Ασφάλεια επιχειρήσεων (Operations Security)
• Ηλεκτρονικός πόλεμος (Electronic Warfare)
• Πυρά και ελιγμός (Maneuver and Fire)
• Κυβερνοπόλεμος (Cyber-warfare)
• Επιχειρήσεις ψηφιακών δικτύων (Computer Network Operations)
• Ολιστική στοχοποίηση (Full Spectrum Targeting)
• Υβριδικός – Νέα γενιά πολέμου (Hybrid – New Generation Warfare)

Αρχές Στρατηγικών Επικοινωνιών:

• Όλες οι δραστηριότητες είναι βασισμένες στις αξίες του ΝΑΤΟ
• Οι δραστηριότητες έχουν ως οδηγό το αφήγημα, την πολιτική και την στρατηγική του ΝΑΤΟ
• Η αξιοπιστία είναι πολύτιμη και θα πρέπει να προστατεύεται
• Τα λόγια και οι πράξεις θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται
• Το πληροφοριακό περιβάλλον πρέπει να έχει κατανοηθεί
• Η επικοινωνία είναι συλλογική και ενοποιημένη προσπάθεια
• Το επίκεντρο είναι στην επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος
• Δυναμική επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα

  

  Εικόνα 1. Το σύμπαν των Στρατηγικών Επικοινωνιών

 

 

Συνοψίζοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι Στρατηγικές Επικοινωνίες και η ίδρυση Διεύθυνσης Επικοινωνιών σε αρκετές δομές του ΝΑΤΟ, είναι ένας τρόπος (ολιστική προσέγγιση) με τον οποίο επιδιώκεται η αποτελεσματική επικοινωνία ενός οργανισμού όπως το ΝΑΤΟ.

Το σύνολο των ενεργειών στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, θα πρέπει να ταιριάζει στο καθορισμένο αφήγημα (Narrative) και το δομημένο πλαίσιο στρατηγικών επικοινωνιών (StratCom Framework).

Τα παραπάνω στοιχεία έχουν πάρει θεσμική μορφή και έχουν εγκριθεί από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, ως επίσημα έγγραφα και δομές. Βεβαίως δεν εξετάζεται στο παρόν κείμενο ο κυνισμός που επικρατεί στις διεθνείς σχέσεις και οι αποφάσεις που λαμβάνουν διάφορα κράτη μέλη. 

Επιπλέον πέραν του στρατιωτικού τομέα υπάρχουν τομείς των διεθνών σχέσεων, διπλωματίας, των οικονομικών της ανθρώπινης συμπεριφοράς, της δημοσιογραφίας, μάρκετινγκ κ.α., οι οποίοι έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με το αντικείμενο των Στρατηγικών Επικοινωνιών. Η μελέτη διάφορων μοντέλων, εθνικών και ακαδημαϊκών, θα μπορούσε να βοηθήσει στην υιοθέτηση εν τέλει ενός μοντέλου που να ταιριάζει στις εθνικές ανάγκες.

Στην Ελλάδα η πρώτη εκπαίδευση στις Στρατηγικές Επικοινωνίες στα πλαίσια του ΝΑΤΟ πραγματοποιήθηκε από το ΠΚΕΕΥΕ (Πολυεθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης Ειρήνης) το 2019.

Η παρακολούθηση των εξελίξεων είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη ενός εργαλείου μαλακής ισχύος (soft power) με υψηλή αποτελεσματικότητα. Το σύγχρονο πληροφοριακό περιβάλλον, κυρίως λόγω της εξέλιξης της τεχνολο- γίας αλλάζει με τρομακτική ταχύτητα που αρκετές φορές γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σήμερα μπορούν να κατανοηθούν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα.

Η επόμενη φάση στον τομέα σε εθνικό επίπεδο χρειάζεται την ανάπτυξη ενός εθνικού δόγματος Στρατηγικής Επικοινωνίας και όχι (Επικοινωνιών) για πρακτικούς λόγους που δεν μπορούν να αναλυθούν στο παρόν κείμενο.

Αμυντική Στρατηγική Επικοινωνία. Προσέγγιση στην σχεδίαση και εκτέλεση Στρατηγικής σε Εθνικό επίπεδο.

Μέσα στα πλαίσια ενός δόγματος συγχώνευσης – συντονισμού της επικοινωνίας σε όλο το φάσμα των κυβερνητικών οργάνων το ΚΥΣΕΑ δομεί την πολιτική, με αποτέλεσμα το ΥΠΕΘΑ να αναθεωρήσει τον τρόπο με τον οποίο δομείται η Αμυντική Πολιτική για να επιτύχει συνεκτική εισφορά στην διακυβερνητική  προσέγγιση σε θέματα Εθνικής Ασφάλειας.

Γνωστοποιείται η προϋπόθεση της κοινό – κεντρικής (audience-centric) στρατηγικής στη σχεδίαση και εκτέλεση. Με αυτή το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι η αλλαγή συμπεριφοράς ή η διατήρηση αυτής στο κοινό στόχο-ΚΣ (Target Audience-TA).

 

 

 

 

Καθορισμός της Στρατηγικής Επικοινωνίας

Δεν μπορούμε να μην επικοινωνούμε. Κάθε Στρατιωτική δράση ή αδράνεια έχει επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Οτιδήποτε κάνουμε ή δεν κάνουμε, επικοινωνεί ένα μήνυμα, το οποίο θα ληφθεί διαφορετικά από πολλαπλά κοινά (ΚΣ), φιλικά, υποστηρικτικά, ουδέτερα, αντίθετα, εχθρικά τόσο στο εσωτερικό της χώρας, όσο και στο εξωτερικό. Οι διαφορετικές αντιλήψεις των δραστηριοτήτων μας θα επηρεάσουν τη στάση και τη συμπεριφορά αυτών των κοινών. Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι ένας από τους μοχλούς Εθνικής Πολιτικής και δύναμης και η χρήση τους ή όχι, είναι από τους πιο δυνατούς τρόπους αποστολής μηνυμάτων στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης.   

Στα πλαίσια της Εθνικής Αμυντικής Πολιτικής ο ορισμός της Στρατηγικής Επικοινωνίας θα μπορούσε να είναι: «Η προώθηση των Εθνικών Συμφερόντων χρησιμοποιώντας το ΥΠΕΘΑ σαν μέσο επικοινωνίας για την επιρροή της στάσης, της πίστης (τα πιστεύω) και της συμπεριφοράς ανθρώπων – κοινού». Αυτή η προσέγγιση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται, ως το γεγονός να επικοινωνούμε τις Αμυντικές δραστηριότητες και επικοινωνίες. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτή ως μια σχεδίαση και εκτέλεση στρατηγικής, χρησιμοποιώντας με καινοτομία όλα τα μέσα του ΥΠΕΘΑ  για να επικοινωνήσουμε το κυβερνητικό στρατηγικό μήνυμα.

Αυτή η προσέγγιση της Στρατηγικής Επικοινωνίας έχει δύο στοιχεία:

 α) Σχεδίαση Αμυντικών δραστηριοτήτων (πράξεις, λόγος και εικόνες) με επικέντρωση στο τί θα επικοινωνήσουν αυτές και σε ποιόν. Η σχεδίαση θα πρέπει να στοχεύει σε αυτό το κοινό, το οποίο επιθυμούμε να αλλάξει συμπεριφορά ή να διατηρήσει αυτή που έχει και πως το κοινό θα ερμηνεύσει αυτές τις δραστηριότητες. Η Στρατηγική Επικοινωνία θα πρέπει να είναι μέρος του σχεδιασμού και της εκτέλεσης των δραστηριοτήτων, σε αντίθεση με την υπάρχουσα αντίληψη που θεωρείται ώς συνέπεια των δραστηριοτήτων.

β) Συνεκτικότητα πράξεων, εικόνων, λόγου και προετοιμασία αντιμετώπισης οποιουδήποτε κενού μεταξύ αυτών που κάνουμε, αυτών που δείχνουμε και αυτών που λέμε. Οι αμυντικές δραστηριότητες πρέπει να στέλνουν συνεκτικά μηνύματα στο κοινό-στόχο (ΚΣ) , ανεξάρτητα από την περιοχή εκτέλεσης της δραστηριότητας ή το ίδιο το κοινό- στόχο.

Η έννοια της Στρατηγικής Επικοινωνίας στη σχεδίαση προσβλέπει στην δημιουργία και εκτέλεση στρατιωτικών σχεδίων που είναι συνεκτικά μεταξύ τους και επικεντρώνονται σε δραστηριότητες που ικανοποιούν τη θέληση της κυβέρνησης, όχι στην ανάληψη δραστηριοτήτων τις οποίες μεταγενέστερα θα προσπαθήσει να εξηγήσει το ΥΠΕΘΑ. Επιτυχία θεωρείται η επιρροή του κοινού-στόχου επαρκώς, ώστε να αλλάξει ή να διατηρήσει την συμπεριφορά του. Τα παραπάνω μπορούν να επιτευχθούν μόνο ως μέρος της συνολικής κυβερνητικής λειτουργίας και η πολιτική του ΥΠΕΘΑ πρέπει να είναι συνεκτική με τις δραστηριότητες των άλλων τομέων της κυβέρνησης. Αυτό μπορεί να γίνει στα πλαίσια του ΚΥΣΕΑ ή ενός  μελλοντικού ΣΕΑ (Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας).

Το μέλλον στην επικοινωνία και οι αλλαγές που εμφανίζονται από την χρήση της νέας τεχνολογίας εξελίσσονται με ραγδαίους ρυθμούς, οι υβριδικές απειλές έχουν διαμορφώσει μια πραγματικότητα στην οποία διεξάγονται καθημερινά επιχειρήσεις με διάφορες μορφές, τις οποίες εξειδικευμένο προσωπικό παρακολουθεί με σκοπό την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων. Στην καρδιά αυτών των προσπάθειών θα πρέπει να βρίσκεται ο τομέας της Στρατηγικής Επικοινωνίας  και το Εθνικό Στρατηγικό Αφήγημα.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

–Improving NATO Strategic Communications Terminology (NATO STRATCOM COE)

-20190523-dcdc_doctrine_uk_Defence_Stratrategic_Communication_jdn_2_19

 –MC 0628, NATO Military Policy on StratCom, 2017

-NATO Policy on StratCom, 2009

Πηγή: https://geopolitics.iisca.eu/