Η Μέση Ανατολή βρίσκονταν συνεχώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος από το τέλος του ΒΠΠ έως σήμερα, μία περιοχή η οποία γνωρίζει διαρκείς ανακατατάξεις ιδιαίτερα μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου, και που όσο και αν κάνουμε πως δεν μας αγγίζει- μάλλον κάναμε πως δεν μας αφορά- άμεσα ή έμμεσα μας προσδιορίζει την εξωτερική μας πολιτική και ενίοτε την οικονομική. Τα τελευταία χρόνια, υπό την πίεση των γεγονότων που ακολούθησαν την Αραβική Άνοιξη και τις συνέπειές της, η περιοχή βρίσκεται σε μία νέα διαδικασία επαναπροσδιορισμού.
Αυτός ο επαναπροσδιορισμός καθορίζεται στα πλαίσια των εξής παραγόντων: α) της σταδιακής αποχώρησης των ΗΠΑ από την περιοχή, είτε λόγω κόπωσης, είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος, β) της εμφάνισης ενός μιλιταριστικού και ριζοσπαστικού ισλαμιστικού ρεύματος που διεκδικεί να καταστεί ο κύριος πολιτικός εκφραστής των φτωχότερων κυρίως μουσουλμανικών πληθυσμών της περιοχής, ενώ δείχνει φιλοδοξίες εξάπλωσής του στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς των δυτικοευρωπαϊκών χωρών, γ) η εμφάνιση της Τουρκίας του φιλόδοξου Ερντογάν, η οποία φιλοδοξεί να ηγηθεί του σουνιτικού Ισλάμ σε μία πολιτικοοικονομική ένωση υπό την ηγεσία της, δ) της σταδιακής ενεργειακής απεξάρτησης της Δύσης από το πετρέλαιο, και της καταιγιστικής μείωσης των τιμών του, γεγονός που οδηγεί τις ηγεσίες των πλουσίων αραβικών χωρών, κυρίως της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ, των ΗΑΕ, και του Μπαχρέιν, σε μία πορεία αναζήτησης νέων οικονομικών κατευθύνσεων και ανοιγμάτων προς το εξωτερικό, πράγμα που θέτει σε εκκίνηση μία σειρά μεταρρυθμίσεων στην οικονομία και πολιτική σκηνή των χωρών αυτών, δημιουργώντας ένα πιο φιλελεύθερο περιβάλλον.
Το τελευταίο αυτό γεγονός είναι ο καταλύτης μιας σειράς αντιδράσεων υπέρ και κατά της νέας τάξης πραγμάτων που φαίνεται να διαμορφώνεται στην περιοχή, και που αναγκάζει χώρες που ήταν ανέκαθεν παραδοσιακοί εχθροί να κάθονται μαζί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Διότι όλοι γνωρίζουν ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ και το τέλος της παντοκρατορίας του πετρελαίου, φέρνουν ένα πολύ αβέβαιο αύριο, το οποίο κάνει τους πάντες να αισθάνονται άβολα.
Οι οικονομίες της περιοχής.
Μία λέξη διέπει τις οικονομίες της περιοχής, πετρέλαιο. Αν θα έπρεπε να χαρακτηρίσουμε το οικονομικό και σε μεγάλο βαθμό το πολιτικό μέλλον της περιοχής, θα παραφράζαμε τον καβαφικό στίχο κάπως έτσι: και τώρα τι θα γίνουμε χωρίς το πετρέλαιο;
Ισραήλ: η χώρα αυτή διαθέτει την πλέον ανεπτυγμένη και ταυτόχρονα διαφοροποιημένη οικονομία της περιοχής, ίσως την μόνη που βασίζεται σε μέγιστο βαθμό από τον παραγωγικό τομέα, και η μόνη που δεν εξαρτά την πορεία της πάνω στις σχέσεις της με τις άλλες χώρες της περιοχής. Στον οικονομικό τομέα το Ισραήλ έκανε όλα όσα δεν έκανε η Ελλάδα. Εντατικοποίησε την γεωργία σε μέγιστο βαθμό αυτοματοποίησης, ανέπτυξε τους κλάδους της έρευνας και τεχνολογίας μέσω κρατικών ινστιτούτων και μετέτρεψε τα αποτελέσματα τους σε βιομηχανική παραγωγή, εκμεταλλεύτηκε την μετανάστευση σχεδόν ενός εκατομμυρίου ανθρώπων από την ανατολική Ευρώπη κυρίως, συστηματικά. Κυρίως οι επιστήμονες και ειδικευμένοι στην τεχνολογία μετανάστες μεταμόρφωσαν στην κυριολεξία το ισραηλινό οικονομικό τοπίο. Μόνον μεταξύ 1989 και 1991 το ποσοστό των επιστημόνων μεταξύ των μεταναστών κυρίως από την πρώην ΕΣΣΔ ήταν 40%!!! Με ένα τέτοιο δυναμικό, το κράτος ανέλαβε τον ρόλο του επενδυτή και του επιχειρηματία, και μέσω ενός εκτεταμένου προγράμματος επιδοτήσεων σε κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς, δημιούργησε ένα εκρηκτικό Input στον τομέα της New Economy. Οι ειρηνευτικές συμφωνίες που επετεύχθησαν με τους γείτονες, Ιορδανία και Ισραηλινοπαλαιστινιακές συμφωνίες, απεγκλώβισαν σημαντικές αγορές μουσουλμανικών χωρών για τα ισραηλινά προϊόντα και αύξησαν τον δείκτη επιχειρηματικής εμπιστοσύνης. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανέβηκαν από 129$ εκ. το 1990 σε 13,4$ δις το 2006. Σήμερα τα προϊόντα υψηλής τεχνολογίας αποτελούν το 80% των εξαγωγών της χώρας. Το 2017 η ανεργία έφτασε στο ιστορικό χαμηλό του 4,3%.
Η πολιτική φιλελευθεροποίησης της οικονομίας έχει χαράξει τα πρώτα ρήγματα στην κοινωνική συνοχή του Ισραήλ. Η προσπάθεια της χώρας να φτάσει τα επίπεδα του Μάαστριχτ όσον αφορά το ποσοστό δανεισμού του κράτους και οι μεταρρυθμίσεις που την ακολούθησαν, όπως και η διαφοροποίηση της οικονομίας που απαιτεί μεγαλύτερη ευελιξία από το εργατικό δυναμικό, φτωχοποίησε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, των οποίων οι αντιδράσεις φάνηκαν πρώτη φορά τον Ιούλη του 2011 με διαδηλώσεις που κατέκλυσαν όλη την χώρα. Την διαδικασία φτωχοποίησης εντείνει επίσης και η εισαγωγή φθηνού εργατικού δυναμικού από τις γειτονικές χώρες. Ενώ το 2003 λάμβαναν κοινωνική Πρόνοια 158.000 οικογένειες, το 2008 ένα πέμπτο των ισραηλινών οικογενειών έπερναν επίδομα Πρόνοιας. Η διαφορά μεταξύ ευπορότερων Ασκενάζι με τους Μιζράχι και τους Ισραηλινούς Άραβες έχει διευρυνθεί, το μεγαλύτερο ποσοστό φτώχειας παρουσιάζεται στους Ορθόδοξους, και κατά αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα αγεφύρωτο χάσμα που κινδυνεύει να τινάξει τα θεμέλια της ισραηλινής κοινωνίας στον αέρα. Δείγμα γραφής της πορείας που παίρνει η χώρα στον τομέα αυτόν δόθηκε με το πρόγραμμα ΤΑΜΑ 38 όπου με το σύνθημα Pinui Binui- γκρέμισμα και ξαναχτίσιμο- χιλιάδες κατοικίες πρόκειται να γκρεμιστούν και να χτιστούν οικοδομές ανθεκτικότερες σε σεισμούς αλλά και ακριβότερες, κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά οι φτωχότερες οικογένειες, οι οποίες κατηγορούν την κυβέρνηση για προσπάθεια gentrification-Γιαποποίησης εκτεταμένων αστικών περιοχών. Παρόλα αυτά το Ισραήλ διαθέτει την ισχυρότερη οικονομία της περιοχής, με 387.117$ δις ΑΕΠ, και 42.823$ κατά κεφαλήν εισόδημα.
Λίβανος : Κανονικά η χώρα αυτή θα έπρεπε να βρίσκεται ανάμεσα στις πλουσιότερες της περιοχής, και αναλογικά με τα προβλήματά της παραμένει μία από τις πλουσιότερες με 91$ ΑΕΠ, και 11.562$ κατά κεφαλήν εισόδημα, το οποίο παρουσίασε μία πτώση κατά 3.000$ περίπου λόγω της τραπεζικής κρίσης που ουσιαστικά χρεοκόπησε την χώρα. Για την χώρα αυτή μόνο μία φράση υπάρχει: συλλογική αυτοκτονία. Ένα κράτος που δεν έχει κάνει απογραφή πληθυσμού από το 1949 εξαιτίας της άρνησης των Χριστιανών που έχουν 50% της συνταγματικής εξουσίας της χώρας να αποδεχθούν τις συνέπειες της ραγδαίας πληθυσμιακής αύξησης των Μουσουλμάνων, κυρίως των Σιιτών, μία χώρα που αποτελείται από 3 χριστιανικές κοινότητες, δύο μουσουλμανικές, τους Δρούσους, ενώ στην χώρα διαμένει μεγάλος αριθμός Αρμενίων, Παλαιστινίων προσφύγων-κάπου 450.000- και σαν να μην ήταν αρκετά, προστέθηκαν και ένα εκατομμύριο Σύριοι πρόσφυγες. Οι συνεχείς εμφύλιοι πόλεμοι έφεραν την ανάμειξη στα εσωτερικά της χώρας του Ισραήλ και της Συρίας, παράδοξο, αλλά και οι δύο δυνάμεις επενέβησαν για να στηρίξουν τους μαχόμενους Χριστιανούς της χώρας!!!
Η οικονομία της χώρας βασίζεται στον τομέα των υπηρεσιών. Έχοντας την πιο φιλελεύθερη κοινωνία, αλλά και οικονομία της περιοχής, ήταν η εμπορική και τραπεζική διέξοδος των γειτονικών χωρών, όπως και ο αγαπημένος τόπος διακοπών για τις αραβικές ελίτ. Για τον λόγο αυτόν αποκαλούταν Ελβετία της Ανατολής. Η χώρα διαθέτει επίσης μία πολυάριθμη διασπορά η οποία τονώνει την οικονομία με τα εμβάσματά της αλλά και τις επενδύσεις που κάνει στην πατρίδα. Η οικονομία της χώρας εκτός από τις πολιτικές κρίσεις που την ταλανίζουν, πάσχει και από μόνιμα καρκινώματα. Διαφθορά, γραφειοκρατία, κατακερματισμός του οικονομικού τοπίου σε εθνικές και θρησκευτικές ομάδες, έλλειψη επενδύσεων λόγω συνεχών ταραχών, είναι το πιο τοξικό κοκτέιλ για την οικονομία μιας χώρας, μιας χώρας που θα άξιζε καλύτερη τύχη. Στον κατάλογο παγκόσμιας διαφθοράς ο Λίβανος κατέλαβε την 143η θέση επί συνόλου 180....
Ιορδανία: Έρημος χωρίς πετρέλαιο...πρόβλημα χωρίς λύση, ευκολότερα τετραγωνοποιείται ο κύκλος. Τα μόνα σχεδόν αρδευόμενα εδάφη της χώρας τα απώλεσε στον πόλεμο με το Ισραήλ, ως τα μέσα των 90ς το 80% του εμπορίου βρίσκονταν στα χέρια των Παλαιστινίων, μόλις 5% της χώρας είναι γεωργικά αξιοποιήσιμο, στον τομέα των τροφίμων εξαρτάται η χώρα απόλυτα από τις εισαγωγές. Ο μόνος κλάδος που φέρνει κέρδη είναι η εξόρυξη φωσφάτων, η οποία τροφοδοτεί μία εγχώρια βιομηχανία λιπασμάτων. Κάποιες ελπίδες φάνηκαν με την παρουσία κοιτασμάτων ουρανίου στην χώρα. Η παρουσία Σύριων προσφύγων κοστίζει σχεδόν 2,6$ δις τον χρόνο, λεφτά που δεν υπάρχουν, η φτώχεια και η ανεργία είναι μόνιμα προβλήματα του ΥΠΟΙΚ της χώρας, και φως στον ορίζοντα ισχνό. Ο τουρισμός συμπληρώνει κάτι λίγα στον προϋπολογισμό. Το ΑΕΠ της χώρας είναι 93.159$ δις, και το κατά κεφαλήν εισόδημα ανέρχεται στα 9.406$.
Αίγυπτος: Μία χώρα 100εκ κατοίκων, η οποία αυξήθηκε πληθυσμιακά από το 2017 ως σήμερα κατά 3εκ κατοίκους!!! Χώρα με τεράστια οικονομικά προβλήματα που τροφοδοτούν ένα κύμα αντίδρασης και αμφισβήτησης στον πληθυσμό, το οποίο επανδρώνει διαρκώς με νέα μέλη το ριζοσπαστικό κίνημα των Αδερφών Μουσουλμάνων. Πολύ μεγάλη χώρα για να την αφήσει κανείς να πέσει, πολύ μεγάλη για να την σώσει με έξωθεν βοήθεια. Η χώρα ζει από τον τουρισμό, τα έσοδα από την Διώρυγα του Σουέζ, τα εμβάσματα των Αιγυπτίων του εξωτερικού, και την αμερικανική βοήθεια που λαμβάνει από το 1979, και που ανέρχεται σε 2,2$ δις τον χρόνο. Το ΑΕΠ της χώρας ανέρχεται σε ονομαστική αξία στα 302.256$ δις, και το κατά κεφαλήν εισόδημα σε 3.047$, σε δείκτη αγοραστικής δύναμης όμως μετατρέπονται αυτά τα μεγέθη σε 1,391$ τρις, και 14,023$. Η διαφορά αυτή έγκειται στο μεγάλο ποσοστό επιδοτήσεων που ουσιαστικά σώζει την κατάσταση. Επιδοτούνται το ψωμί και τα βασικότερα είδη πρώτης ανάγκης, το ρεύμα, το νερό, η στέγη. Την κατάσταση δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο το γεγονός ότι η γεωργία επικεντρώνεται σε ειδικευμένα προϊόντα προς εξαγωγή, μειώνοντας έτσι σε σημαντικό βαθμό τα καλλιεργούμενα είδη πρώτης ανάγκης, τα οποία αναγκαστικά εισάγονται, τροφοδοτώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο που λίγο μένει να μετατραπεί σε κύκλο του διαβόλου. Τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησης Μουμπάρακ είχαν επιχειρηθεί μεταρρυθμίσεις οικονομικού φιλελευθερισμού στην χώρα, κάνοντας την χώρα πιο ελκυστική στους επενδυτές, ανεβάζοντας τις επενδύσεις το 2006 σε 6$ δις. Αποδείχθηκε σταγόνα στον ωκεανό. Το 2014 η χώρα ήταν στην θέση 114 επί συνόλου 177 στον τομέα της διαφθοράς, πρόβλημα μόνιμο που διώχνει κάθε επιχειρηματία από την χώρα, ενώ το 2016 ανέβηκε στην 108η θέση, γεγονός που οφείλεται περισσότερο στην γενναία οικονομική βοήθεια των ΗΑΕ προς την κυβέρνηση Σίσι, βοήθεια 32$ δις, παρά στις προσπάθειες των αρμοδίων. Το οικονομικό σύστημα της χώρας ταλανίζεται επίσης από μία δαιδαλώδη γραφειοκρατία, και από ένα διχασμένο πολιτικό τοπίο, το οποίο αδυνατεί να συναινέσει σε δραστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Η ανεργία στους νέους φτάνει το 50%, γεγονός που εγκυμονεί μελλοντικούς κινδύνους για την πολιτική σταθερότητα. Η Αίγυπτος όμως είναι μία χώρα κλειδί για όλη την Μέση Ανατολή, στρατηγικός εταίρος ολκής, μία μεγάλη αγορά 100εκ κατοίκων, προπάντως όμως, η χώρα αποτελεί την φωνή του αραβικού κόσμου στον κόσμο, τα πνευματικά, πολιτιστικά, και πολιτικά τεκταινόμενα στην χώρα, μεταφράζονται πάντοτε ως γενικός δείκτης συμπεριφοράς σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Όποιος θέλει να έχει μία θέση στην περιοχή, οφείλει να έχει δίπλα του την Αίγυπτο.
ΗΑΕ : Μία από τις πλουσιότερες χώρες της περιοχής, και η πρώτη που ανέλαβε προσπάθειες φιλελευθεροποίησης της οικονομίας και απεξάρτησης από τον πετρελαικό τομέα, τα ΗΑΕ διαθέτουν ΑΕΠ 432,612$ δισ, και 41,476$ κατά κεφαλήν εισόδημα, σε αγοραστική δύναμη όμως τα μεγέθη αυτά είναι διπλάσια. Η στροφή της χώρας στον τομέα των υπηρεσιών άλλαξε κυριολεκτικά το πρόσωπο της χώρας, και την μετέτρεψε σε σημαιοφόρο εκσυγχρονισμού στην περιοχή. Η χώρα διανύει μία περίοδο έντονης οικονομικής και κοινωνικής φιλελευθεροποίησης χάρις στον αστέρα της πολιτικής ζωής στην χώρα, Εμίρη του Αμπού Ντάμπι Μοχάμμαντ ιμπν Ζαγίντ. Οι φιλοδοξίες του ξεπερνάνε το οικονομικό πεδίο, κατέστησε την χώρα του στην δεύτερη ισχυρότερη αεροπορική δύναμη της περιοχής μετά το Ισραήλ, οργάνωσε αξιόμαχο στράτευμα 63,000 ανδρών, και έχει δημιουργήσει μία ζώνη ναυτικών βάσεων στην περιοχή της Ερυθράς θάλασσας και του Κέρατος της Αφρικής. Οι προσπάθειες αυτές κατέστησαν την χώρα του σε πρωταγωνιστικό παράγοντα στην περιοχή. Σε αγαστή συμπόρευση με την Σαουδική Αραβία με της οποίας τον πραγματικό ηγέτη ιμπν Σαλμάν βρίσκεται σε πλήρη σύμπνοια, έχει διαμορφωθεί ένας ισχυρός άξονας ο οποίος ανέλαβε να καθορίσει τις τύχες της περιοχής σε μεγαλύτερη ακτίνα από ότι ως τώρα είχαν συνηθίσει οι χώρες της περιοχής. Η ένοπλη στήριξη που έδωσαν τα ΗΑΕ στον στρατάρχη Χαφτάρ στην Λιβύη, και η ευρεία οικονομική βοήθεια και στήριξη που παρείχαν στην κυβέρνηση Σίσσι στην Αίγυπτο και στην κυβέρνηση Χαμντάν Ντάλκο στο Σουδάν, έδωσε καθαρά σημεία γραφής. Η μόνιμη ανησυχία των ΗΑΕ είναι η επιρροή των Αδερφών Μουσουλμάνων οι οποίοι αντιμάχονται κάθε μεταρρυθμιστική προσπάθεια στον ισλαμικό κόσμο, και έχουν καταστεί ως κύριος μοχλός προώθησης των τουρκικών θέσεων, κάτι που εκ των πραγμάτων φέρνει την χώρα σε αντίθετο στρατόπεδο με την Τουρκία. Οι προσπάθειες των ΗΑΕ στρέφονται κατ΄επέκτασιν σε μία δημιουργία ενός πολυεπίπεδου συνασπισμού στην περιοχή με κύριο στόχο την προώθηση φιλελεύθερων μεταρυθμίσεων και την απομόνωση της Τουρκίας. Στην προσπάθεια αυτή η Ελλάδα φαντάζει ως ο ακρογωνιαίος λίθος αυτού του συνασπισμού προς δυσμάς, κάτι που αν δεν το έχουν καταλάβει οι Ελλήνες ιθύνοντες, θα το καταλάβουν άλλοι για αυτούς.
Σαουδική Αραβία: η πλουσιότερη χώρα της περιοχής και μία από τις πλουσιότερες του κόσμου, ανακάλυψε ότι έχει προβλήματα τόσο με την ασφάλειά της, όσο και με το οικονομικό της μέλλον. Η χώρα βρίσκεται σε ένα μεταίχμιο. Ο πρίγκηπας Μοχάμμαντ μπιν Σαλμάν φαίνεται να είναι ο επικρατέστερος για την διαδοχή του θρόνου, ιδιαίτερα μετά τον παραγκωνισμό του επίσημου διαδόχου Μοχάμμαντ μπιν Ναγέφ το 2017. Ο μπιν Σαλμάν έχει επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για τον εκσυγχρονισμό του βασιλείου, πράγμα που τον φέρνει στην ίδια γραμμή πλεύσης με τον επίσης εκσυγχρονιστή Εμίρη του Αμπού Ντάμπι, ιμπν Ζαγέντ. Περισσότερα δικαιώματα στις γυναίκες, άνοιγμα της χώρας σε ξένους επενδυτές, χαλάρωση του καθεστώτος βίζας σε τουρίστες, διαφοροποίηση της οικονομίας από τον πετρελαικό τομέα, αλλά και οι προσπάθειες μιας ηθικής μεταρρύθμισης, είναι έργα που θα αφήσουν την σφραγίδα τους στην πορεία της χώρας, μιας χώρας που οι κάτοικοι συνήθισαν να μην εργάζονται, να μην πληρώνουν φόρους, και να θεωρείται δεδομένη η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στα καλύτερα νοσοκομεία του κόσμου, όπως και σπουδών στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Η χώρα για πρώτη φορά στην ιστορία της νοιώθει τα σημάδια μιας οικονομικής κρίσης, αποτέλεσμα της ραγδαίας πτώσης των τιμών του πετρελαίου. Με τιμές πετρελαίου κάτω των 76$, η χώρα δεν μπορεί να ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Σε συνδυασμό με την πανδημία του κοροναιού, η χώρα εκτιμάται ότι θα έχει ετήσιο έλλειμα της τάξεως των 112$ δις, και μία πτώση του ΑΕΠ κατά 2,3%. Επιπλέον η συνέχιση του εμφυλίου στην Υεμένη που τροφοδοτεί η Σαουδική Αραβία, προσθέτει άλλο ένα φορτίο στον προϋπολογισμό του κράτους ύψους 60$ δις. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αυξήσει τον ΦΠΑ από 5 σε 15%, και να καταργήσει όλα ανεξαιρέτως τα επιδόματα σε δημοσίους υπαλλήλους και στρατιωτικούς. Η προσπάθεια άντλησης χρημάτων μέσω της μετοχοποίησης του 5% της κρατικής εταιρίας πετρελαίων ARAMCO δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Η επιδείνωση της οικονομίας εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για την πολιτική σταθερότητα της χώρας, μιας χώρας που ο πληθυσμός έμαθε να τα έχει όλα χωρίς να εργάζεται. Παρόλα αυτά η χώρα διαθέτει αποθέματα ρευστού. Μόνο τα επενδυτικά Funds της χώρας ανέρχονται σε 320$ δις. Αν ο φιλόδοξος και χαρισματικός ηγέτης της χώρας μπιν Σαλμάν θέλει να δει τα σχέδια του να παίρνουν σάρκα και οστά, πρέπει να βιαστεί όσο μπορεί να εκσυγχρονίσει κοινωνία και οικονομία, πράγμα που θα τον φέρει σε αντίθεση με τα συντηρητικά στοιχεία της χώρας, αλλά και με το ριζοσπαστικό ισλαμικό κίνημα.
Ιράκ: Με πληθυσμό 38 εκ είναι μία από τις μεγαλύτερες χώρες στην περιοχή. Μία χώρα της οποίας η ηγεσία έκανε τα πάντα για να αυτοκτονήσει. Χώρα με μεγάλα αποθέματα υδάτων, πράγμα σπάνιο στην περιοχή, και μία γεωργία που απασχολεί 40% του εργατικού δυναμικού, και πετρελαικά αποθέματα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, κατάφερε να είναι σήμερα μία από τις πλέον χρεωμένες χώρες στον κόσμο με 100$ δις χρέη, 23% του πληθυσμού ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, και το ονομαστικό κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας είναι μόλις 5.884$, ενώ στον δείκτη διαφθοράς η χώρα είναι στην 169η θέση επί συνόλου 180. Οι φιλοδοξίες της ηγεσίας του Σαντάμ Χουσείν καταδίκασαν την χώρα σε μία κατάσταση, οικονομική, πολιτική, και κοινωνική, από την οποία δύσκολα θα μπορέσει να βγει. Μόνον μεταξύ 1980 και 1985, το ΑΕΠ έπεσε 8,1% εξαιτίας του πολέμου με το Ιράν, ενώ οι διεθνείς κυρώσεις μεταξύ 1991-2003 διέλυσαν ότι είχε απομείνει. Εκτός της οικονομικής κρίσης, η χώρα ταλανίζεται από διαρκή πολιτική κρίση που τροφοδοτεί η μόνιμη διαμάχη με την αυτόνομη κουρδική κυβέρνηση του βορρά, και μία κοινωνική πλέον κρίση που τροφοδοτείται από την άνοδο του ριζοσπαστικού Ισλάμ και έχει διαβρώσει μεγάλο τμήμα της ιρακινής κοινωνίας. Το τελευταίο μάλιστα φαινόμενο, κατέστη και έντονο πολιτικό πρόβλημα με την εμφάνιση του ISIS ως ένοπλου κινήματος στην χώρα.
Συρία: Μία ακόμη χώρα που σάρωσε ο πόλεμος, εμφύλιος αυτή την φορά. Το νόμισμα έχει χάσει 30% της αξίας του, ο πληθωρισμός ξέφυγε στο 213% εν έτει 2013, για τα επόμενα χρόνια ούτε λόγος να γίνεται για ακριβείς εκτιμήσεις, η ανεργία είναι σχεδόν στο 50%. Η χώρα διαθέτει αξιόλογο δυναμικό στην γεωργία, κάπου 1/3 της οικονομίας υπό φυσιολογικές συνθήκες θα αποτελούταν από την γεωργική ενασχόληση, σημαντικά πετρελαικά κοιτάσματα τα οποία σε λίγα χρόνια θα εξαντληθούν, και κάποιες βιομηχανικές υποδομές. Η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει τις μορφές σχεδιασμένης οικονομίας σοσιαλιστικού τύπου, επιχειρεί ένα πλάνο φιλελευθεροποίησης της οικονομίας, και κάνει στροφή στην οικονομία της αγοράς μέσω περιορισμού του κρατικού παράγοντα σε εκτεταμένους τομείς της οικονομίας, πώληση κρατικών συμμετοχών, φορολογική μεταρρύθμιση, απελευθέρωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματος.
0 comments