Γράφει ο Δημήτρης Ντόϊκος
Με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν εγκαινιάζεται η περίοδος αποχώρησης της
μεγαλύτερης υπερδύναμης του πλανήτη από την περιοχή της Μεσης Αντολής γενικότερα, μιας και
έπεται η ήδη αναγγελθείσα αποχώρηση και από το Ιράκ. Ισως πολλοί από τους Ευρωπαίους και
κάτοικους της Μέσης Ανατολής γενικότερα να μην ήθελαν να το πιστέψουν, ίσως και να ήλπιζαν
ότι κάτι θα άλλαζε την απόφαση αυτή την τελευταία στιγμή, η απόφαση όμως αυτή παρέμεινε ως
είχε. Και τώρα πρέπει όλοι οι ενδιαφερόμενοι να αναρρωτηθούνε με την γνωστή φράση του
Καβάφη παραλλαγμένη “και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς τις ΗΠΑ; Ητανε κι αυτές κάποια λύση.”
Ο απολογισμός
Ξεκινώντας από τους νεκρούς, οι Σύμμαχοι είχαν 3.502 νεκρούς, εκ των οποίων 2641 ήταν
Αμερικανοί, και 456 Βρετανοί. Σε αυτούς πρέπει να προσθέσουμε και τους 66.000 Αφγανούς μέλη
των φιλοδυτικών κυβερνητικών δυνάμεων που σκοτώθηκαν στα σχεδόν 20 χρόνια πολέμου, 51.000
Ταλιμπάν, και περίπου 42.000 αμέτοχοι πολίτες. Οι αριθμοί είναι κατά προσέγγιση, και δεν θα
αναφερθούμε στους αριθμούς τραυματιών και αναπήρων, διότι αυτό θα ήταν ένα δύσκολο
πρόβλημα ακόμη και για τις στατιστικές υπηρεσίες. Τα ποσά που δόθηκαν ήταν τεράστια επίσης.
Κανείς δεν ξέρει πόσο θα αθροιστούν ακόμη στις ασφάλειες των ιδιωτικών υπηρεσιών που
αναλάμβαναν εργολαβίες για τον στρατό, τα επιτόκια των διαφόρων δανείων προμήθειας
στρατιωτικού και άλλου υλικού, όπως και τα έργα υποδομής που ανέλαβαν ουσιαστικά οι ΗΠΑ από
μόνες τους για την ανόρθωση του Αφγανιστάν. Το κόστος υπολογίζεται μεταξύ 3,2 και 4τρις
δολλαρίων. Μία τρύπα στο νερό που κόστισε κοντά στα 44$ τρις, ένα ποσό που αν δίνοταν
ισομερώς κατανεμημένο στις χώρες του τρίτου κόσμου, θα σβήνοταν τα χρέη τους, θα
αναβαθμίζοταν η οικονομία τους, και θα αποτρέποταν το μεγάλο κύμα φυγής προς τις πλούσιες
χώρες του βορρά. Ισως θα μπορούσε να δοθεί ως αντισταθμιστικά οφέλη για την μείωση των
ρύπων ώστε να σωθεί κάτι από το κλίμα, ίσως...αντ αυτού δόθηκε βορρά στην ματαιοδοξία και
στην απληστία τοπικών φυλάρχων μιας κεντροασιατικής χώρας και κάποιων Αμερικανών
εργολάβων. Μενει να δούμε τι ακριβώς κόστισε αυτή η περιπέτεια σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Οι ΗΠΑ έφυγαν από την χώρα αφήνοντας το χάος. Σε λίγο θα αφήσουν άλλο ένα χάος, αυτό στο
Ιράκ, με λιγότερες απώλειες, αλλά πάντως με απώλειες, καθώς και με ένα πληγωμένο γόητρο.
Πληγωμένο όχι τόσο εξαιτίας της αποχώρησης, αλλά εξαιτίας της αδυναμίας να κρατήσουν
υποσχέσεις, να στηρίξουν δεδομένους φίλους και σύμμαχους, να φέρουν σε τάξη το χάος που εν
πολλοίς μόνες τους έχουν προκαλέσει. Αφήνουν επίσης μία καυτή εστία στην περιοχή, κανένα
δώρο για οποιαδήποτε μεγάλη ή περιφερειακή δύναμη όπως την Ρωσία ή την Κίνα. Αφήνουν μία εν
δυνάμει εμφύλια σύγκρουση μεταξύ Ταλιμπάν και ΙΣΙΣ, καθώς και του NRFA του υιού Μασσούντ
στην κοιλάδα Παντσίρ προπύργιο των Τατζίκων, κάτι που δίνει και μία χροιά φυλετικού πολέμου
στην περιοχή, μιας και οι Ταλιμπάν είναι η ανεπίσημη ομπρέλα των Παστούν. Αφήνουν μία καυτή
πατάτα στα χέρια του Πακιστάν, το οποίο ήδη φιλοξενεί σχεδόν πάνω από 2 εκ Αφγανούς
πρόσφυγες, έχει μία διαρκώς αναζωπυρώμενη αντιπαλότητα με την Ινδία, μία οικονομία στον
αναπνευστήρα, και μία κοινωνία κάτι καλύτερο από πολύχρωμο παζλ. Ακόμη περισσότερο, έχει και
φιλοδοξίες περιφερειακής δύναμης κατέχοντας μάλλιστα και ατομικά όπλα. Θεωρώ αδύνατον για
το Πακιστάν να μπορεί να διαδραματίσει έναν οποιονδήποτε θετικό ρόλο στην περιοχή, κάτι που
μάλλον κατάλαβαν και οι Αμερικανοί. Κατά πάσα πιθανότητα οι Ταλιμπάν έχουν εξαντληθεί στον
20ετή πόλεμο, έχουν ανάγκη χρημάτων, μία διαλυμένη χώρα, και πολλούς εχθρούς μέσα στην ίδια
την χώρα τους.
Μία συνέπεια που θα μπορούσε να έχει τρομακτικές διαστάσεις από την επικράτηση των Ταλιμπάν,
είναι κυρίως η έκρηξη του προσφυγικού ρεύματος προς τις χώρες της Δύσης. Σε αυτό το σημείο
είναι επιτακτική η ανάγκη συνεργασίας με το Ιράν και η στήριξη του πάνω σε κοινά πλαίσια
δράσης. Η Δύση δεν μπορεί να αντέξει 20 εκ προσφύγων στο έδαφός της. Οι κοινωνίες της δεν
έχουν άλλα περιθώρια αφομοίωσης πια.
Μία επιπλέον συνισταμένη που έχουμε στον απολογισμό μας, είναι η επαλήθευση όλων αυτών των
αιρετικών σειρήνων που μας λένε εδώ και χρόνια ότι με διεφθαρμένους συμμάχους μπορείς μόνο
να χάσεις. Διότι θα χάσουν όλοι την εμπιστοσύνη τους πάνω σου. Με την φυγή των Αμερικανών οι
κυβερνητικές δυνάμεις έπαψαν να υφίστανται. Οι περισσότεροι άνδρες τους είχαν να πληρωθούν
από τον Απρίλιο. Να μην μιλήσουμε για ελλειματική εκπαίδευση, υποδομές, και λοιπά.
Χαρακτηριστική η φράση Αμερικανού εκπαιδευτή στις αρχές της αμερικανικής εγκατάστασης για
τους νεοσύλλεκτους Αφγανούς που θα επανδρώνανε τον κυβερνητικό στρατό όσον αφορά την
σκοπευτική τους ικανότητα, spray and pray, ψέκασε και προσευχήσου. Η όλη επιχείρηση ήταν μία
fata morgana, μία οφθαλμαπάτη. Και κατά πάσα πιθανότητα οι συνέπειες να μην είναι τόσο
μεγάλες αν υπολογίσουμε την ύπαρξη τριών υπερδυνάμεων στην περιοχή, Κίνας, Ρωσίας, Ινδίας,
και δύο περιφερειακών δυνάμεων, Πακιστάν και Ιράν. Τι θα γίνει όμως με την επικείμενη
αποχώρηση από την Μέση Ανατολή;
Οι μαύρες τρύπες της Μέσης Ανατολής
Το πρόβλημα της περιοχής λέγεται πετρέλαιο. Αντί να είναι λύση, είναι πηγή προβλημάτων.
Προβλημάτων επειδή δημιουργούνται πλούσιοι και πτωχοί συγγενείς. Οι τελευταίοι πάντα κάτι
ζητάνε. Οι πλούσιοι πάντα κάτι πρέπει να υπόσχονται στους δυνατούς για να κρατάνε τα πλούτη
τους. Τα πλούτη όμως τελειώνουν. Δηλαδή το πετρέλαιο παύει να αποτελεί τον μέγιστο ενεργειακό
παράγοντα στα επόμενα χρόνια. Ηρθε ο καιρός της μετεξέλιξης. Κάποιοι όπως τα Εμιράτα, το
Μπαχρέιν, ή το Κατάρ το κατάλαβαν. Κάποιοι άλλοι όπως οι Σαουδάραβες, το Κουβέιτ, ή το
Ομάν, δυσκολεύονται. Γίνονται όμως προσπάθειες. Κυρίως το δίδυμο των ηγετών σε ΗΑΕ και
Σαουδική Αραβία Ιμπν Ζαγίντ και Ιμπν Σαλμάν αντίστοιχα, φιλοδοξεί να οδηγήσει την περιοχή σε
ένα νέο τοπίο μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, όπου θα διατηρήσουν την θέση ισχύος που έχουν
σήμερα, την οικονομική τους ευρωστία, ενώ παράλληλα θα μπορέσουν να αποφύγουν και τις
κακοτοπιές του θολού μέλλοντος. Να προετοιμαστούν για ένα αύριο χωρίς προστασία από τις
ΗΠΑ. Εχοντας θέσει ως βασικούς στόχους την μεταβολή της οικονομίας από πετρελαιοπαραγωγών
χωρών σε οικονομίες βασισμένες στον επενδυτικό κλάδο, έναν κλάδο που λειτουργεί και ως
πολιτικός μοχλός, καθώς επίσης και την φιλελευθεροποίηση των κοινωνιών τους ώστε να γίνουν
οργανικά μέλη των νέων αυτών οικονομιών, βλέπουν ως βασικά τους εμπόδια το συντηρητικό
κίνημα των Αδερφών Μουσουλμάνων που επισκιάζουν σχεδόν κάθε φονταμενταλιστική κίνηση
στον επίσημο πολιτικό και πνευματικό κόσμο της Μεσης Ανατολής, και τον πάτρωνα σχεδόν κάθε
Σιιτικού κινήματος στην περιοχή, το Ιράν. Τα προβλήματα λίγο πολύ γνωστά: η
ριζοσπαστικοποίηση του Ισλάμ στην περιοχή, το τέλος της εποχής του πετρελαίου και η οικονομική
ανασφάλεια που έρχεται, η ανάδειξη του ιρανικού παράγοντα σε επίπεδο περιφερειακής δύναμης, η
εμφύλια σύρραξη στην Συρία που έδωσε το δικαίωμα ανάμειξης σε Ιράν, Τουρκία, Ρωσία, το
ζήτημα των Παλαιστινίων και η διαμάχη τους με το Ισραήλ, η ίδια η παρουσία του Ισραήλ, η
κατάσταση διάλυσης που επικρατεί σε Λίβανο και Ιράκ, και λίγο πιο μακριά διαφαίνεται και η σκιά
μιας φιλόδοξης Τουρκίας. Το ότι υπήρχε μία ισορροπία νηνεμίας στην περιοχή οφείλεται σε
μεγάλο βαθμό στην αμερικανική πειθώ και στα κεφάλαια στήριξης των χωρών του Κόλπου προς
τους οικονομικά αδύναμους της περιοχής. Και οι δύο αυτοί παράγοντες ανάσχεσης αρχίζουν και
απομακρύνονται σιγά σιγά. Με εξαίρεση την ασφάλεια του Ισραήλ για την οποία οι ΗΠΑ είναι
έτοιμες να συνδράμουν πάντα, η διάθεσή τους να ασχοληθούν ξανά με την περιοχή συρικνώνεται
διαρκώς.
Η νέα διοίκηση Μπάιντεν έδειξε νωρίς τις προθέσεις της. Σαν να έκανε μία κόντρα στις
προτιμήσεις του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, χάραξε μία νοητή γραμμή ψυχρών σχέσεων με
τα φιλοτραμπικά καθεστώτα Νετανιάχου και Ιμπν Σαλμάν. Στην περίπτωση Σαλμάν μάλλιστα τα
πράγματα περιπλέκονται με τον φόνο του δημοσιογράφου Κασόγκι στον οποίο πολλές ενδείξεις
δείχνουν ότι ο διάδοχος του σαουδαραβικού θρόνου τουλάχιστον ήταν ενήμερος. Η απόσυρση
αμερικανικών Πάτριοτ και ενός συστήματος THAAD από την χώρα, έδειξε τα πρώτα σημεία
γραφής. Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος πρέπει να κάνει ένα σπαγγάτο μεταξύ αμερικανικών
θεσμικών οργάνων που βρίσκονται ένα βήμα πριν ξεκινήσουν έρευνες εναντίον του Ιμπν Σαλμάν,
και της αναγκαιότητας να μην σπάσουν αυγά σε μια τόσο εύθραυστη περιοχή αλλά και στιγμή.
Ακόμη η Σαουδική Αραβία παραμένει ο ανεπίσημος ηγέτης του αραβικού κόσμου. Χρηματοδοτεί
σχεδόν κάθε μία χώρα της περιοχής ώστε να παραμένουν ήρεμα τα πνεύματα, παρέχει στήριξη στο
Ισραήλ διασπώντας έτσι την απομόνωση στην οποία βρίσκεται η χώρα, ενώ πολλές φορές με την
δυνατότητα που έχει να ρυθμίζει την ροή του πετρελαίου, βοήθησε τις ΗΠΑ αλλά και την Δύση να
αποφύγουν πληθωριστικές συμπληγάδες που θα εκπήγαζαν από μία οποιαδήποτε ανώμαλη
διακύμανση στην τιμή του. Η θέση του Μπάιντεν δεν είναι εύκολη. Φήμες μιλούνε για
αμερικανικές προσπάθειες να προχωρήσει ο γηραιός βασιλιάς σε αλλαγή διαδόχου. Ως τώρα
παραμένουν φήμες, παρόλο που κάτι τέτοιο είχε συμβεί παλαιότερα στον θρόνο της Ιορδανίας. Η
σαουδαραβική ηγεσία έχει καταλάβει το νέο πνεύμα των καιρών, και προσπαθεί να προσαρμοστεί.
Εχει επεκτείνει τις δραστηριότητες του δικτύου της στις ΗΠΑ με τον τίτλο Saudi Technology
Development and Investment, το οποίο μέσω δημιουργίας ευρύτερου λόμπυ προσπαθεί να
επηρρεάσει πρόσωπα και καταστάσεις στην χώρα. Συνεχίζει ακάθεκτα μία σειρά φιλελεύθερων
μεταρρυθμίσεων στον κοινωνικό και οικονομικό τομέα, όπου ιδιαίτερη βάση δίνεται στην
αναβάθμιση του ρόλου και των δικαιωμάτων της γυναίκας στην χώρα, έχει ξεκινήσει μία φάση
σταδιακής απαγγίστρωσης από τον ολέθριο πόλεμο στην Υεμένη, ενώ μία προσέγγιση με το Ιράν
ήδη αρχίζει σε μία πρώτη σειρά επαφών με την μεσολάβηση του Ιρακινού Πρωθυπουργού
Μουστάφα αλ Καντίμι.
Το κλειδί που λέγεται Ιράν
Το Ιράν είναι μία όχι μόνον πολιτική και στρατιωτική περιφερειακή δύναμη στην περιοχή, αλλά και
μία πολιτιστική. Ηδη από την αρχαιότητα ο τρόπος ζωής των Ιρανών, η μόδα, η κουζίνα, η τέχνη, η
νομοθεσία, ακόμη και η μονοθειστική θρησκεία του Ζωροαστρισμού, ήταν πηγές έμπνευσης και
μίμησης για όλους τους πληθυσμούς της περιοχής. Οροι όπως Παράδεισος, Ντάουλα-κράτος,
Ιστικλάλ-ανεξαρτησία, Εκντεσάντ-οικονομία, Φανν-τέχνη, Τατζίντ- βεβαίωση, και άλλες, είναι
περσικής καταγωγής που χρησιμοποιούνται από τους Αραβες και εν μέρει και τους Τούρκους. Το
Ιράν σαφώς και τρέφει φιλοδοξίες που ξεπερνούν τα σύνορά του, αλλά και τις δυνατότητές του.
Στην ιρανική λαική μυθολογία ο ιρανικός λαός παρουσιάζεται ως ο λαός του φωτός, ο λαός της
αληθινής πίστης, ο μόνος λαός που μπορεί να σώσει τον κόσμο από το σκότος, επειδή γνωρίζει τα
σημάδια του Θεού. Ηδη ο αρχαίος Ζωροαστρισμός διακήρυττε το αποκλειστικό δικαίωμα των
Αρίων να ακούνε τα λόγια του Θεού. Να γνωρίζουν οι πιστοί το μέλλον εν είδη μίας Δευτέρας
Παρουσίας την οποία προσάρτησε αργότερα ο Χριστιανισμός στο οπλοστάσιό του. Ο λαός που
κοινωνούσε με τον Θεό του μέσω της θείας κοινωνίας, άρτος και αίμα, το αίμα του θυσιαζόμενου
ταύρου, σύμβολο του Θεού Μίθρα. Ακόμη και μετά την επικράτηση του Ισλάμ, οι Ιρανοί βρήκανε
τον δικό τους δρόμο να ρίξουν γέφυρα με τον Θεό, τον Σιιτισμό, ο οποίος επεξεργάστηκε μέσα από
την μελέτη των Σούφι διδασκάλων μέσα στους αιώνες που μεσολάβησαν. Στην λαική φαντασία
των Ιρανών, όλη η περιοχή ως την Μεσόγειο είναι σφαίρα επιρροής τους. Αυτοί την διαμόρφωσαν
πνευματικά και πολιτιστικά. Σε αυτή την σφαίρα ανήκει και το Αφγανιστάν, οι περιοχές του οποίου
αναφέρονται στο ιερό βιβλίο των Ζωροαστρών ως ιερές γαίες ήδη 8 αιώνες προ Χριστού. Το
Αφγανιστάν ήταν τμήμα του Ιράν ως Βακτρία στην αρχαιότητα, ως τμήμα του Χορασάν στον
Μεσαίωνα, και αποτελεί τμήμα του Μεγάλου Ιράν όπως το φαντάζονται οι Ιρανοί περισσότερο
στην πολιτιστική σφαίρα και κληρονομιά τους.
Στις προσπάθειες επέκτασης και παγίωσης των φιλοδοξιών του στην περιοχή, το Ιράν συνδυάζει
την μετατροπή κάθε αμυντικού μηχανισμού σε επίθεση με όσο το δυνατόν λιγότερο κόστος.
Ευρισκόμενο στην απομόνωση των διεθνών κυρώσεων, το Ιράν έχει αναπτύξει ένα σημαντικό
αριθμό πυραύλων, των περισσότερων στην περιοχή, δικά του UAV, και ένα αξιόλογο δίκτυο
διακυβερνητικής άμυνας. Η πολιτική του Ιράν βασίζεται σε τρεις άξονες, οι οποίοι συνδέονται
εύκολα μεταξύ τους, και χαλυβδώνει τον προπαγανδιστικό του μηχανισμό. Ο πρώτος άξονας αφορά
την στήριξη όλων των Σιιτών στην ευρύτερη περιοχή. Από το Ιράκ μέχρι την Υεμένη, στον Λίβανο
και στην Συρία, σιιτικές οργανώσεις, παραστρατιωτικοί οργανισμοί και θεσμικά όργανα εργάζονται
για τα συμφέροντα του. Ο δεύτερος άξονας στηρίζεται πάνω στην γνωστή αντιαποικιακή ρητορική
που απευθύνεται εναντίον της Δύσης και των πρακτικών της, δημιουργώντας έτσι ένα ανομοιογενές
αλλά πρακτικό αντιαμερικανικό κυρίως στρατόπεδο. Ο τρίτος δρόμος είναι αυτός που προβάλλει
κυρίως την χώρα στον ισλαμικό κόσμο ως τον μοναδικό προμαχώνα εναντίον των εχθρών του
Ισλάμ, με ιδιαίτερη έμφαση αυτής της ρητορικής στις ΗΠΑ και στο Ισραήλ. Εχοντας να
αντιμετωπίσει ως κύριο αντίπαλο στα σχέδια του την Σαουδική Αραβία, και μην μπορώντας
οικονομικά να αντέξει έναν τέτοιο ανταγωνισμό, το Ιράν προωθεί τα σχέδια του μέσω ενός
πολύπλοκου δικτύου σιιτικών οργανώσεων, οικογενειακών δεσμών τοπικών παραγόντων, ακόμη
και εγκληματικών συμμοριών. Οι ομάδες της Χεζμπολάχ σε Ιράκ και Λίβανο, η Χαμάς στο
Ισραήλ, οι Χούτι στην Υεμένη, ο Ασσαντ στην Συρία, είναι παράγοντες και μοχλοί πίεσης, οι
οποίοι υλοποιούν τμήμα των ιρανικών σχεδίων με όσο δυνατόν λιγότερο κόστος. Εχει υπολογιστεί
από την υπηρεσία του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών, ότι μεταξύ των ετών 2012 και 2018,
το Ιράν διέθεσε για την στήριξη αυτών των ομάδων μόλις 16$ δις, ποσό που καθιστά την επιδίωξη
των πολιτικών του στόχων οικονομικά εφικτή. Παρόλα αυτά η ανάμειξη στον εμφύλιο πόλεμο της
Συρίας κόστισε και κοστίζει ακριβά, χρήματα τα οποία αρχίζουν και κάνουν αισθητή την απουσία
τους στα κρατικά ταμεία του Ιράν, το οποίο έχει να αντιμετωπίσει τις διεθνείς κυρώσεις.
Γεωπολιτικα το Ιράν ελέγχει πλήρως το Ιράκ, χώρα με σιιτική πλειοψηφία, ένα αναπάντεχο δώρο
των ΗΠΑ στην ιρανική ηγεσία, η οποία με την εισβολή στο Ιράκ έβγαλε από την μέση ένα μεγάλο
εμπόδιο για μία ιρανική επέκταση στην χώρα. Στην Συρία είναι μαζί με την Ρωσία οι εγγυήτριες
δυνάμεις, άλλη μια αστοχία της αμερικανικής πολιτικής που έφερε το Ιράν στις ακτές της
Μεσογείου, ενώ κινεί τα νήματα στον Λίβανο, ιδιαίτερα μετά την οικονομική κατάρρευση και τις
ταραχές που ακολούθησαν τα έτη 2019-2020.
Σε όλες τις προσπάθειες της Δύσης να προσεγγίσει το Ιράν διπλωματικά, λείπει διαρκώς μία
συνισταμένη από τις σκέψεις της. Η εξωτερική πολιτική του Ιράν αποτελεί μία ιστορική συνέχεια
που έχει 2500 χρόνια ρίζες. Στο ιστορικό υποσυνείδητο των Ιρανών η εύφορη ημισέληνος κρατάει
μια ξεχωριστή θέση ενός εθνικού σκοπού, μιας εθνικής ολοκλήρωσης. Αυτό έδειξε και το παλλαικό
προσκύνημα στην κηδεία του δολοφονημένου στρατηγού Σολειμάνι. Μέσα στα πλαίσια αυτής της
γραμμής εντάσσεται και η προσέγγιση με την πάλαι ποτέ αντίπαλο Τουρκία, η οποία βασίζεται σε
κοινούς στόχους μιας οικονομικής συνεργασίας με βάση την ανταλλαγή εμπορευμάτων μιας και οι
διατραπεζικές συναλλαγές είναι αδύνατες λόγω οικονομικών κυρώσεων, όπως και στην
αντικουρδική πολιτική και των δύο.
Η αντιπαράθεση με το Ιράν θα μπορούσε να αποφευχθεί. Ακόμη και η πολιτική του μαστίγιου και
του καρότου στην περίπτωση των κυρώσεων φαντάζει ανεδαφική. Πραγματικά βήματα και
προτάσεις δεν έχουν γίνει. Σε καμμία περίπτωση δεν αντιμετωπίστηκε ως εταίρος. Αυτό είχε ως
συνέπεια την χαλύβδωση του ιρανικού πείσματος, αντανάκλαση της εθνικής τους περηφάνειας, και
την στροφή του προς την Ρωσία, την Κίνα, και τώρα την Τουρκία. Η ένταξή του στον κινεζικής
εμπνεύσεως Δρόμο του Μεταξιού, θα δημιουργήσει μία πανίσχυρη γέφυρα από τον Ειρηνικό ως
την Μεσόγειο. Παράλληλα η χώρα θα καταστεί η πολυπόθητη γέφυρα της Τουρκίας προς την
τουρκογενή Κεντρική Ασία. Για να πείσεις κάποιον για τις καλές σου προθέσεις πρέπει πρώτα από
όλα να του δείξεις εμπιστοσύνη. Πάνω στον πανικό τους οι ΗΠΑ κατά την εγκατάλειψη του
Αφγανιστάν, θα μπορούσαν να αναγάγουν το Ιράν σε παράγοντα σταθερότητας, ενισχύοντας
παράλληλα και την εθνική υπερηφάνεια των Ιρανών. Με λίγα λόγια το Ιράν θα μπορούσε να
διαθέσει μεγάλο και αξιόμαχο στράτευμα για την τήρηση της τάξης και την ενίσχυση της πρώην
κυβέρνησης στην χώρα. Οι Ιρανοί όπως έγραψα ήδη, θεωρούν το Αφγανιστάν σαν τμήμα της
ιστορικής τους οντότητας. Η περιοχή του Κανταχάρ και της Χεράτ ανήκε στο Ιρανικό βασίλειο ως
τις αρχές του 19ου αιώνα. Το Ιράν στην περιοχή θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο
σταθεροποιητή αλλά και φράγματος στον σουνιτικό Ισλαμισμό. Θα μπορούσε να καταστεί εταίρος
σε μία δύσκολη κατάσταση, να αναβαθμίσει την παρουσία του, αλλά και να αρχίσει να σκέφτεται
πιο σφαιρικά. Μία προσέγγιση με Σαουδική Αραβία και Ισραήλ θα ήταν το επόμενο βήμα. Εάν το
Ιράν έβλεπε ότι αντιμετωπίζεται ως ισότιμος εταίρος και η άρση των οικονομικών κυρώσεων
δημιουργούσε νέο τοπίο στην χειμαζόμενη οικονομία, τότε θα άρχιζε ο ρεαλισμός να παλεύει με τις
υπέρμετρες φιλοδοξίες. Τα όρια θα άρχιζαν να κάνουν την εμφάνισή τους στις σκέψεις της ιρανικής
ελίτ. Δυστυχώς η αποχώρηση των ΗΠΑ από την Συμφωνία της Βιέννης του 2015 η οποία
επικυρώθηκε με την απόφαση του ΟΗΕ 2231σε πλήρη αντίθεση με σχεδόν όλους τους
εκπρόσωπους της Δύσης, έδωσε το δικαίωμα σε πολλούς να σκεφτούν το αδιέξοδο των δυτικών
παλινοδιών. Ελπίζουμε ότι η νέα αμερικανική διοίκηση θα χειριστεί πιο επιδέξια το ζήτημα αυτό.
Διότι αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή χωρίς συμφιλίωση και εξομάλυνση σχέσεων με το
Ιράν ισοδυναμεί με καταστροφή. Ειδικά αν λάβουμε υπόψιν το τρίγωνο Ιράν-Τουρκίας-Ρωσίας.
Η θέση της Ελλάδος και οι δυνατότητές της
Η Ελλάδα εκ των πραγμάτων θέλοντας και μη αναγκάζεται να γίνει ενεργό μέρος της γεωπολιτικής
σκακιέρας στην Μέση Ανατολή. Η οποία για την Ελλάδα θα έπρεπε καλύτερα να ονομάζεται πλέον
Εγγύς Ανατολή και μόνον. Η παρουσία της Κύπρου στην γεωγραφική εγγύτητα του Ισραήλ,
Συρίας, Λιβάνου, και Αιγύπτου, φέρνει την Ελλάδα στο προσκήνιο των τεκταινόμενων. Δεν μπορεί
πλέον να παριστάνει τον κομπάρσο. Μία διπλωματική και στρατιωτική αναβάθμιση είναι εκ των
ουκ άνευ. Δεν θα έπρεπε να παραλείπεται όμως και η οικονομική συνισταμένη στο ζήτημα. Η
Ελλάδα πρέπει να αρχίσει να αναλαμβάνει πιο ενεργό ρόλο στα οικονομικά δρώμενα της περιοχής.
Οντας η μόνη χώρα με την Κύπρο που είναι μέλη της ΕΕ, μπορούν να επεξεργαστούν μία δική τους
πρωτοβουλία στήριξης των χωρών της περιοχής μέσω Ευρωπαικών προγραμμάτων.
Η ελληνική διπλωματία ως τώρα δείχνει να ξεπερνάει την ψυχρολουσία της Λιβύης. Με την
προσέγγιση που έκανε με τα ΗΑΕ και την Σαουδική Αραβία πέρασε σε πιο επιθετική στάση, βγήκε
περισσότερο στο προσκήνιο, δημιούργησε νέα πεδία στον τομέα της στρατιωτικής συνεργασίας με
τις χώρες της περιοχής, άνοιξαν δρόμοι για συνεργασία σε περισσότερους τομείς. Η συνεργασία με
το Ισραήλ έχει καταστεί ο σημαντικότερος άξονας στην περιοχή, ανεξαρτήτως του τι θα γίνει με τα
κοιτάσματα και τους αγωγούς των αερίων. Η συνεργασία αυτή ήρθε για να μείνει. Ελλάδα, Κύπρος
και Ισραήλ είναι οι χώρες με τις πιο δυτικότροπες κοινωνίες στην περιοχή, να πω καλύτερα
ευρωπαικές. Σε αυτή την συνεργασία σημαντικό ρόλο παίζει και η Αίγυπτος, μία χώρα που
αποτελεί περιφερειακή δύναμη.
Ενα ιδιαίτερο σημείο στο οποίο θα μπορούσε η Ελλάδα να διαδραματίσει κάποιον ρόλο, είναι το
Ιράν. Η Ελλάδα έχει παραδοσιακά πολύ αγαστές σχέσεις με το Ιράν, αυτό το αντελήφθη ακόμη και
ο Τραμπ όταν έδωσε ιδιαίτερη άδεια στην Ελλάδα να συναλάσεται με το Ιράν. Η Ελλάδα σαν
χώρα διατηρεί ακόμη κάποια αίγλη στην περιοχή-ακόμη τονίζω-και θα μπορούσε να
χρησιμοποιήσει αυτό το προνόμιο στην εύρεση κάποιας λύσης απευθείας μεταξύ των
πρωταγωνιστών. Και όταν λέμε πρωταγωνιστές, ενοούμε Ισραήλ, Σαουδική Αραβία, Ιράν. Ισως η
Ελλάδα θα ήταν ο πιο έμπιστος και αποδεκτός διαμεσολαβητής για όλες τις πλευρές σε μία σειρά
επαφών με ανοιχτά τα χαρτιά. Θα έπρεπε γίνει επεξεργασία μίας σειράς προτεραιοτήτων για κάθε
έναν από τους ενδιαφερόμενους, και να προταθούν ανταλλάγματα. Η δυσπιστία που κυριαρχεί
ανάμεσα στους παίκτες εμποδίζει κάθε προσπάθεια διαλόγου. Τελική προσπάθεια θα ήταν όλοι να
δώσουν κάτι προκειμένου να διατηρήσουν ότι θεωρούν πιο επιθημητό, και να δημιουργηθεί μια
ενιαία ζώνη ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο, η οποία να διασφαλίζεται τόσο μέσα από μία
σειρά οικονομικών συμφωνιών που θα διαμορφώνουν το τοπίο για μια κοινή αγορά, άλλη λύση δεν
βλέπω, όσο και πολιτικοστρατιωτικη ζώνη η οποία από κοινού και ανεξάρτητα θα διατηρεί τις
ισορροπίες και την αυτόνομη ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Σε αυτή την προσπάθεια το Ιράν
θα ήταν το ατού για την επιτυχή της έκβαση
0 comments