Tου Denis Volkov
Carnegie Moscow Center
Η Ρωσία παρακολούθησε με μεγάλη προσοχή τις εκλογές του περασμένου έτους στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με στοιχεία του Levada Center, με εξαίρεση την άνοδο των τιμών των καταναλωτικών αγαθών, οι Ρώσοι είδαν τη νίκη του Trump ως τη βασική είδηση του 2016. Αυτό πιθανότητα συνέβη λόγω του focus των κρατικών ΜΜΕ στον Trump: σύμφωνα με τον αναλυτή Giorgio Comai, τα κορυφαία τηλεοπτικά δίκτυα της Ρωσίας ανέφεραν τον Donald Trump πολλές φορές, περισσότερο από ό,τι ανέφεραν τον Vladimir Putin, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2017.
Πραγματικά, το γεγονός πως οι Ρώσοι γνωρίζουν τον Trump δε σημαίνει ότι στα αλήθεια ενδιαφέρονται για αυτόν. Έρευνες που διεξήχθησαν τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2016 εμφάνισαν ότι όχι περισσότεροι από το 12%-15% των Ρώσων παρακολουθούσαν στενά τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Οι περισσότεροι Ρώσοι παρακολουθούσαν βιαστικά τις πολιτικές ειδήσεις που προερχόταν από τις ΗΠΑ -παρακολουθούσαν καθημερινά ενημέρωση στην τηλεόραση, αλλά χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Για τους περισσότερους Ρώσους, τα εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα παραμένουν η βασική πηγή διεθνών και εσωτερικών ειδήσεων. Οι Ρώσοι εξακολουθούν να νοιάζονται για ένα ζήτημα, από τη στιγμή που αυτό έχει σημαντική τηλεοπτική κάλυψη. Μόλις ένα θέμα εξαφανιστεί από τους τίτλους, οι τηλεθεατές γρήγορα στρέφονται σε κάτι άλλο. Αυτό συνέβη με την σύγκρουση στην Ουκρανία, που προσέλκυσε ιδιαίτερη προσοχή για ενάμιση χρόνο, αλλά έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τα ραντάρ των Ρώσων μέχρι τα μέσα του 2015.
Προς το παρόν, οι Ρώσοι είναι επιφυλακτικά αισιόδοξοι για τον trump. Αμέσως μετά τις εκλογές, το 54% των Ρώσων ήλπιζε οτι η προεδρία του Trump θα οδηγούσε στη βελτίωση των σχέσεν ΗΠΑ-Ρωσίας, αλλά από την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο ποσοστό έχει μειωθεί στο 46%. Συγκριτικά, το 2009, το 40% των Ρώσων ήλπιζε ότι η εκλογή του Obama θα έφερνε καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά μόλις πέντε χρόνια αργότερα, όταν η αμερικανό-ρωσική ένταση κορυφώθηκε στα τέλη του 2014, μόλις το 2% των Ρώσων είχε μια θετική άποψη για τον Obama.
Ως εκ τούτου, παρά τις ευνοϊκές αντιλήψεις για το νέο Αμερικανό πρόεδρο (το 60% των Ρώσων υποστήριξαν τον trump αμέσως μετά τις εκλογές), οι συμμετέχοντες στην ομάδα focus του Levada Centre διατηρούσαν τις επιφυλάξεις τους σε ότι αφορά τις προοπτικές των σχέσεων Ρωσίας-ΗΠΑ. Το αποτυχημένο reset στις σχέσεις τους είναι ακόμη νωπό στη μνήμη τους. ΈΝα μέλος της ομάδας focus δήλωσε τον Ιανουάριο του 2017: "Όλοι στην αρχή υπόσχονται βουνά από χρυσό. Θα ζήσουμε και θα δούμε. Στην αρχή και ο Obama έδινε υποσχέσεις”.
Παρόλα αυτά, η νίκη του Donald Trump βελτίωσε σημαντικά την στάση των Ρώσων προς τις ΗΠΑ. Στο διάστημα Νοέμβριος 2016-Φεβρουάριος 2017, το ποσοστό των Ρώσων που δήλωσαν ότι αισθάνονται "αρνητικά” για τις ΗΠΑ, μειώθηκε από το 56% στο 49%, ενώ το ποσοστό των Ρώσων που είναι "θετικοί” έναντι των ΗΠΑ αυξήθηκε σημαντικά, από το 28% στο 37%. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να αποδώσουμε αυτή τη βελτίωση αποκλειστικά στον Trump -τα πρώτα σημάδια για τις θερμές σχέσεις θα μπορούσαν να εντοπιστούν ενάμιση χρόνο πριν από τις προεδρικές εκλογές.
Ο αντί-αμερικανισμός ήταν στα χειρότερά του στα τέλη του 2014 και στις αρχές του 2015, όταν το 81% των Ρώσων είχαν μια "αρνητική” άποψη για τις ΗΠΑ. Έκτοτε, η άποψη των Ρώσων για τις ΗΠΑ έχει βελτιωθεί σταδιακά, μια διαδικασία που έχει απλώς επισπευσθεί με τη νίκη του Trump. Οι ρωσικές συμπεριφορές προς την Ευρώπη έχουν ακολουθήσει μια παρόμοια πορεία. Ως εκ τούτου, η αλλαγή του αισθήματος δεν θα πρέπει να αποδοθεί στη νίκη του Trump αλλά μάλλον στην επιθυμία της ρωσικής ηγεσίας να βελτιώσει τις σχέσεις με τις δυτικές χώρες, όπως αποτυπώθηκε στη ρητορική του που μεταδιδόταν από τα κρατικά τηλεοπτικά κανάλια.
Υπάρχουν δύο πιθανές λύσεις. Εάν η Μόσχα μπορεί να έλθει σε συμβιβασμό με τη Δύση, τα ρωσικά τηλεοπτικά δίκτυα θα υπαναχωρήσουν από την κριτική τους προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και η στάση των Ρώσων πολιτών θα συνεχίσει να βελτιώνεται. Εάν δεν είναι εφικτός ένας συμβιβασμός, τότε μπορούμε να περιμένουμε άλλον έναν κύκλο αντιδυτικής ρητορικής και καμία αισθητή αλλαγή στην κοινή γνώμη.
Οποιοδήποτε σενάριο είναι δυνατό διότι ο ρωσικός αντιαμερικανισμός είναι μόνο εν μέρει αποτέλεσμα της τηλεοπτικής προπαγάνδας. Οι Ρώσοι ανέπτυξαν μια αρνητική άποψη για τις ΗΠΑ στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, θεωρώντας την Αμερική εχθρική και συγκαταβατική προς τη Ρωσία και αυτή η στάση έχει ουσιαστικά παραμείνει αμετάβλητη από τότε.
Αυτό το συναίσθημα προέκυψε κυρίως ως αντίδραση στη ζημιά που υπέστη η Ρωσία στο διεθνές πρεστίζ της μετά από τον Ψυχρό Πόλεμο και την άνοδο της αμερικανικής ηγεμονίας. Οι τρέχουσες αρνητικές στάσεις προς τις ΗΠΑ, έχουν τις ρίζες τους στη δυσαρέσκεια, την αγανάκτηση και την αντιληπτή αποτυχία να αναγνωριστεί ως μια μεγάλη δύναμη. Όπως το θέτουν τα μέλη της ομάδας focus, "εάν δεν μας σέβονται, τουλάχιστον να μας φοβούνται”. Επιπλέον, υπάρχει μια κάπως παιδιάστικη αίσθηση ότι "η Δύση το ξεκίνησε” και ως εκ τούτου αυτή θα πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα προς τη συμφιλίωση,
Ακόμη και μεταξύ των Ρώσων που έχουν θετική άποψη για την Αμερική, πολλοί δεν πιστεύουν ότι είναι δυνατή μια βαθιά φιλία μεταξύ των δύο χωρών. Και πάλι, πολλοί Ρώσοι θα δεχόταν θετικά μια εξομάλυνση των σχέσεων και μια επέκταση του διαλόγου με τη Δύση -αλλά μόνο αν η Ρωσία γινόταν αποδεκτή ως ισότιμος εταίρος. ΟΙ ιδανικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ συχνά περιλαμβάνουν την αμοιβαία αποδοχή και την μη παρέμβαση στα θέματα της κάθε μιας. "ΘΑ μας αφήνουν ήσυχους και θα τους αφήνουμε ήσυχους”, αναφέρει η ομάδα focus των συμμετεχόντων.
Πολλοί εικάζουν ότι το καθεστώς του Putin δεν θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Δύση διότι χρειάζεται έναν εξωτερικό εχθρό για να διατηρεί υψηλά επίπεδα δημοτικότητας. Αυτό είναι μια υπεραπλούστευση. Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα δημοτικότητας των πολιτικών ηγετών: μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ δεν είναι ο μόνος τρόπος να αυξηθεί η επιρροή του καθεστώτος. Τα τελευταία χρόνια, τα ποσοστά δημοτικότητας της κυβέρνησης έχουν επωφεληθεί λιγότερο από τη σύγκρουση με τις ΗΠΑ και την ώθηση "να συσπειρωθούμε γύρω από τη σημαια” παρά από την επακόλουθη άνοδο της αίσθησης αυτοσημασίας των Ρώσων και της αντίληψης του ανανεωμένου μεγαλείου της Ρωσίας -μιας έννοιας του "κάνουμε ότι θέλουμε και δεν μας νοιάζει εαν κάποιος μας επικρίνει για αυτό”.
Οι Ρώσοι πολιτικοί μπορούν να κερδίσουν νομιμότητα όχι μόνο μέσω του αντιαμερικανισμού αλλά επίσης μέσω της συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Εάν ο Trump συμφωνεί να αναγνωρίσει τη Ρωσία ως ένα ζωτικής σημασίας γεωπολιτικό παράγοντα, ο ρωσικός λαός θα κοιτάξει ευνοϊκά τις ΗΠΑ.
Το είδαμε αυτό μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν η Ρωσία και οι ΗΠΑ άνοιξαν ένα ενιαίο μέτωπο εναντίον της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Τότε, η πλειονότητα των Ρώσων πολιτών υποστήριζε τη διμερή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και τη θεωρούσε ως επιβεβαίωση της διεθνούς σημασίας της Ρωσίας. Θα μπορούσαμε να δούμε κάτι παρόμοιο να εξελίσσεται στα επόμενα χρόνια, καθώς η διεθνής τρομοκρατία ήταν στο επίκεντρο της εκστρατείας του trump και στην πρώτη συνομιλία (τηλεφωνική) με τον putin τον Ιανουάριο.
Capital
Carnegie Moscow Center
Η Ρωσία παρακολούθησε με μεγάλη προσοχή τις εκλογές του περασμένου έτους στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με στοιχεία του Levada Center, με εξαίρεση την άνοδο των τιμών των καταναλωτικών αγαθών, οι Ρώσοι είδαν τη νίκη του Trump ως τη βασική είδηση του 2016. Αυτό πιθανότητα συνέβη λόγω του focus των κρατικών ΜΜΕ στον Trump: σύμφωνα με τον αναλυτή Giorgio Comai, τα κορυφαία τηλεοπτικά δίκτυα της Ρωσίας ανέφεραν τον Donald Trump πολλές φορές, περισσότερο από ό,τι ανέφεραν τον Vladimir Putin, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2017.
Πραγματικά, το γεγονός πως οι Ρώσοι γνωρίζουν τον Trump δε σημαίνει ότι στα αλήθεια ενδιαφέρονται για αυτόν. Έρευνες που διεξήχθησαν τον Αύγουστο και τον Οκτώβριο του 2016 εμφάνισαν ότι όχι περισσότεροι από το 12%-15% των Ρώσων παρακολουθούσαν στενά τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Οι περισσότεροι Ρώσοι παρακολουθούσαν βιαστικά τις πολιτικές ειδήσεις που προερχόταν από τις ΗΠΑ -παρακολουθούσαν καθημερινά ενημέρωση στην τηλεόραση, αλλά χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Για τους περισσότερους Ρώσους, τα εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα παραμένουν η βασική πηγή διεθνών και εσωτερικών ειδήσεων. Οι Ρώσοι εξακολουθούν να νοιάζονται για ένα ζήτημα, από τη στιγμή που αυτό έχει σημαντική τηλεοπτική κάλυψη. Μόλις ένα θέμα εξαφανιστεί από τους τίτλους, οι τηλεθεατές γρήγορα στρέφονται σε κάτι άλλο. Αυτό συνέβη με την σύγκρουση στην Ουκρανία, που προσέλκυσε ιδιαίτερη προσοχή για ενάμιση χρόνο, αλλά έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τα ραντάρ των Ρώσων μέχρι τα μέσα του 2015.
Προς το παρόν, οι Ρώσοι είναι επιφυλακτικά αισιόδοξοι για τον trump. Αμέσως μετά τις εκλογές, το 54% των Ρώσων ήλπιζε οτι η προεδρία του Trump θα οδηγούσε στη βελτίωση των σχέσεν ΗΠΑ-Ρωσίας, αλλά από την ορκωμοσία του τον Ιανουάριο ποσοστό έχει μειωθεί στο 46%. Συγκριτικά, το 2009, το 40% των Ρώσων ήλπιζε ότι η εκλογή του Obama θα έφερνε καλύτερες σχέσεις με τη Ρωσία, αλλά μόλις πέντε χρόνια αργότερα, όταν η αμερικανό-ρωσική ένταση κορυφώθηκε στα τέλη του 2014, μόλις το 2% των Ρώσων είχε μια θετική άποψη για τον Obama.
Ως εκ τούτου, παρά τις ευνοϊκές αντιλήψεις για το νέο Αμερικανό πρόεδρο (το 60% των Ρώσων υποστήριξαν τον trump αμέσως μετά τις εκλογές), οι συμμετέχοντες στην ομάδα focus του Levada Centre διατηρούσαν τις επιφυλάξεις τους σε ότι αφορά τις προοπτικές των σχέσεων Ρωσίας-ΗΠΑ. Το αποτυχημένο reset στις σχέσεις τους είναι ακόμη νωπό στη μνήμη τους. ΈΝα μέλος της ομάδας focus δήλωσε τον Ιανουάριο του 2017: "Όλοι στην αρχή υπόσχονται βουνά από χρυσό. Θα ζήσουμε και θα δούμε. Στην αρχή και ο Obama έδινε υποσχέσεις”.
Παρόλα αυτά, η νίκη του Donald Trump βελτίωσε σημαντικά την στάση των Ρώσων προς τις ΗΠΑ. Στο διάστημα Νοέμβριος 2016-Φεβρουάριος 2017, το ποσοστό των Ρώσων που δήλωσαν ότι αισθάνονται "αρνητικά” για τις ΗΠΑ, μειώθηκε από το 56% στο 49%, ενώ το ποσοστό των Ρώσων που είναι "θετικοί” έναντι των ΗΠΑ αυξήθηκε σημαντικά, από το 28% στο 37%. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να αποδώσουμε αυτή τη βελτίωση αποκλειστικά στον Trump -τα πρώτα σημάδια για τις θερμές σχέσεις θα μπορούσαν να εντοπιστούν ενάμιση χρόνο πριν από τις προεδρικές εκλογές.
Ο αντί-αμερικανισμός ήταν στα χειρότερά του στα τέλη του 2014 και στις αρχές του 2015, όταν το 81% των Ρώσων είχαν μια "αρνητική” άποψη για τις ΗΠΑ. Έκτοτε, η άποψη των Ρώσων για τις ΗΠΑ έχει βελτιωθεί σταδιακά, μια διαδικασία που έχει απλώς επισπευσθεί με τη νίκη του Trump. Οι ρωσικές συμπεριφορές προς την Ευρώπη έχουν ακολουθήσει μια παρόμοια πορεία. Ως εκ τούτου, η αλλαγή του αισθήματος δεν θα πρέπει να αποδοθεί στη νίκη του Trump αλλά μάλλον στην επιθυμία της ρωσικής ηγεσίας να βελτιώσει τις σχέσεις με τις δυτικές χώρες, όπως αποτυπώθηκε στη ρητορική του που μεταδιδόταν από τα κρατικά τηλεοπτικά κανάλια.
Υπάρχουν δύο πιθανές λύσεις. Εάν η Μόσχα μπορεί να έλθει σε συμβιβασμό με τη Δύση, τα ρωσικά τηλεοπτικά δίκτυα θα υπαναχωρήσουν από την κριτική τους προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, και η στάση των Ρώσων πολιτών θα συνεχίσει να βελτιώνεται. Εάν δεν είναι εφικτός ένας συμβιβασμός, τότε μπορούμε να περιμένουμε άλλον έναν κύκλο αντιδυτικής ρητορικής και καμία αισθητή αλλαγή στην κοινή γνώμη.
Οποιοδήποτε σενάριο είναι δυνατό διότι ο ρωσικός αντιαμερικανισμός είναι μόνο εν μέρει αποτέλεσμα της τηλεοπτικής προπαγάνδας. Οι Ρώσοι ανέπτυξαν μια αρνητική άποψη για τις ΗΠΑ στη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, θεωρώντας την Αμερική εχθρική και συγκαταβατική προς τη Ρωσία και αυτή η στάση έχει ουσιαστικά παραμείνει αμετάβλητη από τότε.
Αυτό το συναίσθημα προέκυψε κυρίως ως αντίδραση στη ζημιά που υπέστη η Ρωσία στο διεθνές πρεστίζ της μετά από τον Ψυχρό Πόλεμο και την άνοδο της αμερικανικής ηγεμονίας. Οι τρέχουσες αρνητικές στάσεις προς τις ΗΠΑ, έχουν τις ρίζες τους στη δυσαρέσκεια, την αγανάκτηση και την αντιληπτή αποτυχία να αναγνωριστεί ως μια μεγάλη δύναμη. Όπως το θέτουν τα μέλη της ομάδας focus, "εάν δεν μας σέβονται, τουλάχιστον να μας φοβούνται”. Επιπλέον, υπάρχει μια κάπως παιδιάστικη αίσθηση ότι "η Δύση το ξεκίνησε” και ως εκ τούτου αυτή θα πρέπει να κάνει το πρώτο βήμα προς τη συμφιλίωση,
Ακόμη και μεταξύ των Ρώσων που έχουν θετική άποψη για την Αμερική, πολλοί δεν πιστεύουν ότι είναι δυνατή μια βαθιά φιλία μεταξύ των δύο χωρών. Και πάλι, πολλοί Ρώσοι θα δεχόταν θετικά μια εξομάλυνση των σχέσεων και μια επέκταση του διαλόγου με τη Δύση -αλλά μόνο αν η Ρωσία γινόταν αποδεκτή ως ισότιμος εταίρος. ΟΙ ιδανικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ συχνά περιλαμβάνουν την αμοιβαία αποδοχή και την μη παρέμβαση στα θέματα της κάθε μιας. "ΘΑ μας αφήνουν ήσυχους και θα τους αφήνουμε ήσυχους”, αναφέρει η ομάδα focus των συμμετεχόντων.
Πολλοί εικάζουν ότι το καθεστώς του Putin δεν θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με τη Δύση διότι χρειάζεται έναν εξωτερικό εχθρό για να διατηρεί υψηλά επίπεδα δημοτικότητας. Αυτό είναι μια υπεραπλούστευση. Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα δημοτικότητας των πολιτικών ηγετών: μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ δεν είναι ο μόνος τρόπος να αυξηθεί η επιρροή του καθεστώτος. Τα τελευταία χρόνια, τα ποσοστά δημοτικότητας της κυβέρνησης έχουν επωφεληθεί λιγότερο από τη σύγκρουση με τις ΗΠΑ και την ώθηση "να συσπειρωθούμε γύρω από τη σημαια” παρά από την επακόλουθη άνοδο της αίσθησης αυτοσημασίας των Ρώσων και της αντίληψης του ανανεωμένου μεγαλείου της Ρωσίας -μιας έννοιας του "κάνουμε ότι θέλουμε και δεν μας νοιάζει εαν κάποιος μας επικρίνει για αυτό”.
Οι Ρώσοι πολιτικοί μπορούν να κερδίσουν νομιμότητα όχι μόνο μέσω του αντιαμερικανισμού αλλά επίσης μέσω της συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Εάν ο Trump συμφωνεί να αναγνωρίσει τη Ρωσία ως ένα ζωτικής σημασίας γεωπολιτικό παράγοντα, ο ρωσικός λαός θα κοιτάξει ευνοϊκά τις ΗΠΑ.
Το είδαμε αυτό μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν η Ρωσία και οι ΗΠΑ άνοιξαν ένα ενιαίο μέτωπο εναντίον της παγκόσμιας τρομοκρατίας. Τότε, η πλειονότητα των Ρώσων πολιτών υποστήριζε τη διμερή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και τη θεωρούσε ως επιβεβαίωση της διεθνούς σημασίας της Ρωσίας. Θα μπορούσαμε να δούμε κάτι παρόμοιο να εξελίσσεται στα επόμενα χρόνια, καθώς η διεθνής τρομοκρατία ήταν στο επίκεντρο της εκστρατείας του trump και στην πρώτη συνομιλία (τηλεφωνική) με τον putin τον Ιανουάριο.
Capital
0 comments