Για αρκετά χρόνια, η Ελλάδα ήταν συνώνυμη με την οικονομική παρακμή και τον πολιτικό εξαιρετικό χαρακτήρα στην Ευρώπη. Η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 26% μεταξύ 2007 και 2014, οδηγώντας εκατοντάδες χιλιάδες στην ανεργία. Μεταξύ 2015 και 2019, η αριστερή κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα έστειλε ανάμεικτα μηνύματα στις Βρυξέλλες σχετικά με τα προγράμματα διάσωσης της Ελλάδας. Τον Ιούλιο του 2019, το φιλελεύθερο και κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εκλογές με μεγάλη νίκη. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εκλέχθηκε για να επαναφέρει τη χώρα στην «κανονικότητα» . Ωστόσο, λόγω της πανδημίας του ιού του κορανοϊού, η εθνική οικονομία εξακολουθεί να μειώνεται και οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι πάντα επιτυχημένες.
Ωστόσο, ένας ανανεωμένος αέρας αισιοδοξίας σαρώνει τη χώρα. Η οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 4,1% το 2021 . Σημαντικές επενδύσεις από ξένες εταιρείες, όπως η Microsoft , προγραμματίζονται τα επόμενα χρόνια. Ακόμη και ο οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Moody's αναβάθμισε την αξιολόγηση της Ελλάδας στις αρχές Νοεμβρίου. Ωστόσο, η προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη από μόνη της δεν μπορεί να εξηγήσει την ελληνική θετικότητα. Υπάρχει μια νέα αίσθηση εθνικής εμπιστοσύνης μετά από 10 χρόνια επώδυνης λιτότητας και μεταρρυθμίσεων που επιβάλλει η ΕΕ. Παρά το σχετικά μικρό μέγεθος και τον πληθυσμό της, η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να αισθάνεται αυτοπεποίθηση.
Η Ελλάδα είναι η παλαιότερη κοινοβουλευτική δημοκρατία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο και είναι πλήρως ενσωματωμένη στη δυτική κοινότητα κρατών. Έγινε μέλος του ΝΑΤΟ το 1952 και εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το 1981. Είναι δύσκολο να υποτιμήσουμε τη γεωστρατηγική αξία της Ελλάδας, η οποία κατέχει προνομιακή θέση μεταξύ τριών ηπείρων. Επίσης, διαθέτει τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο που λειτουργεί παγκοσμίως. Τα λιμάνια του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης λειτουργούν ως πύλες προς την ΕΕ και την περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Το πιο σημαντικό, η πρόσφατη ανακάλυψη μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο σημαίνει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε σύντομα να χρησιμεύσει ως ενεργειακός κόμβος μεταξύ των ευρωπαϊκών αγορών και των περιφερειακών παραγωγών.
ΤΟ NEXUS ENERGY-SECURITY ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και του πολέμου στο Donbas, η ανάγκη μείωσης της εξάρτησης από τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου ανάγκασε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να επικεντρωθούν στους ενεργειακούς πόρους της Ανατολικής Μεσογείου. Οι εξαγωγές αερίου του Ισραήλ, της Κύπρου και της Αιγύπτου θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διαφοροποίηση του εφοδιασμού. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας την καθιστά μια φυσική γέφυρα μεταξύ της πλούσιας σε ενέργεια Ανατολικής Μεσογείου και των ενεργειακών χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Τον Ιανουάριο του 2020, Έλληνες, Κύπριοι και Ισραηλινοί υπουργοί υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού 1.900 χλμ. Για μεταφορά 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου ετησίως.
Ο αγωγός EastMed είναι η καλύτερη επίδειξη της αναδυόμενης ελληνικής-ισραηλινής συνεργασίας. Και οι δύο χώρες έχουν αντιταχθεί στις μεγαλοπρεπείς φιλοδοξίες της Άγκυρας στην περιοχή. Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει να ενισχύσει την πολιτική της επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο και να αποκαταστήσει μια αίσθηση «μεγαλείου» στη χώρα. Η εξερεύνηση και η μεταφορά ενέργειας θεωρούνται από την Άγκυρα ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ωστόσο, η Τουρκία χρειάζεται σύμμαχους για να πραγματοποιήσει τα σχέδιά της. Τον Νοέμβριο του 2019, η κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας με έδρα τη Λιβύη υπέγραψε ναυτική συμφωνία με την Τουρκία με αντάλλαγμα στρατιωτική υποστήριξη. Οι δύο χώρες πρέπει τώρα να μοιράζονται μια αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) που εκτείνεται από τη νότια ακτή της Τουρκίας έως τη βορειοανατολική ακτή της Λιβύης. Η νομιμότητα της συμφωνίας αμφισβητείται από την αντιπολίτευση της Λιβύης, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Κύπρο. Η συμφωνία με τη Λιβύη επιτυγχάνει δύο πράγματα: κάνει την τουρκική εξωτερική πολιτική να φαίνεται λιγότερο μονομερή και είναι μια τακτική «νόμου» εναντίον της Ελλάδας, του κύριου γεωπολιτικού ανταγωνιστή της στην περιοχή, η οποία διεκδικεί την ίδια ΑΟΖ.
Σε κάθε περίπτωση, το έργο αγωγού EastMed είναι εφικτό μόνο με την υποστήριξη των ΗΠΑ. Η έγκριση του νόμου για την ασφάλεια και την ενεργειακή εταιρική σχέση της Ανατολικής Μεσογείου από το Κογκρέσο των ΗΠΑ το 2019 στέλνει ένα μήνυμα υποστήριξης στην Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Εναλλακτικά, η Άγκυρα προσφέρθηκε να κατασκευάσει έναν «αγωγό ειρήνης» για τη μεταφορά κυπριακού, και πιθανώς Ισραηλινού, φυσικού αερίου σε ευρωπαϊκές αγορές μέσω τουρκικής επικράτειας. Η Κύπρος δεν απέρριψε αυτή τη διαδρομή, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει λύση του Κυπριακού που θα περιλαμβάνει την ενοποίηση του νησιού και την απόσυρση των τουρκικών στρατευμάτων από το βόρειο τμήμα. Μετά το άνοιγμα της « πόλης-φάντασμα» στα Βαρώσια από τον τουρκικό στρατό, οι προοπτικές μιας ειρηνευτικής διευθέτησης φαίνονται πιο απομακρυσμένες από ποτέ.
Η αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της Ανατολικής Μεσογείου αφορά κυρίως τους συμμάχους των ΗΠΑ - Ισραήλ, Ελλάδα, Αίγυπτο και Τουρκία. Υπάρχει ένας κύκλος αντιπαράθεσης μεταξύ της Τουρκίας και των υπόλοιπων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένοπλη σύγκρουση. Είναι επιτακτική ανάγκη οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να μειώσουν τις εντάσεις στην περιοχή.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΥΝΑΜΗ
Από την ενίσχυση των δεσμών με τον Khalifa Haftar στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη έως την παροχή βοήθειας μετά την πρόσφατη έκρηξη στο λιμάνι στη Βηρυτό, η Ελλάδα είναι σιωπηλή παρούσα. Αυτή η αυξημένη συμμετοχή δεν προέρχεται από το πουθενά. Το τέλος των γιουγκοσλαβικών πολέμων στα τέλη της δεκαετίας του 1990 έχει ανακατευθύνει το ελληνικό ενδιαφέρον προς τη Μεσόγειο. Από ελληνική άποψη, η Μεσόγειος αποτελεί πηγή απειλών και προκλήσεων.
Λόγω της γεωγραφικής της εγγύτητας, η Αθήνα δεν μπορεί να αγνοήσει τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος στη Συρία προκάλεσε μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση της οποίας οι επιπτώσεις εξακολουθούν να γίνονται αισθητές. Πράγματι, χιλιάδες συριακές οικογένειες έχουν βρει καταφύγιο στα ελληνικά νησιά και την ηπειρωτική χώρα. Η Αθήνα υποστηρίζει τον διεθνή συνασπισμό ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, αν και μόνο λογικά.
Για μια χώρα που υπερηφανεύεται ότι είναι η καταγωγή του δυτικού πολιτισμού, η θέση της στην ΕΕ είναι ύψιστης σημασίας. Παρά την ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας το 2007, η Ελλάδα εξακολουθεί να αισθάνεται μάλλον απομονωμένη και αποσπασμένη από την υπόλοιπη ΕΕ. Υπάρχει ευρεία απογοήτευση, διότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν είναι διατεθειμένες να αντιμετωπίσουν τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες του Ερντογάν και τη στρατηγική του για την περιφρόνηση. Η ελληνική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα ζητήσει την επιβολή κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Το καθεστώς Ερντογάν αμφισβήτησε τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 που καθόρισε τα σημερινά σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Αν και η συνθήκη έφερε μόνο ειρήνη και σταθερότητα, η Άγκυρα προέβαλε αβάσιμους εδαφικούς ισχυρισμούς εναντίον της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα προσπάθησε να εμποδίσει την Κύπρο να εκμεταλλευτεί τα δικά της υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει επενδύσει σε διμερείς συνεργασίες για να αντισταθμίσει την αποτυχία της ΕΕ να προστατεύσει την Ελλάδα. Παραδοσιακά, η Ελλάδα διατηρεί στενούς αμυντικούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον και το Παρίσι. Ο πρώτος υπήρξε ο κύριος σύμμαχος της Ελλάδας λόγω ιστορικών δεσμών και της μεγάλης ελληνικής κοινότητας που ζει στις ΗΠΑ. Ο τελευταίος ήταν ο στενότερος σύμμαχος της Ελλάδας στην Ευρώπη, που μοιράζεται πολιτικές αξίες και πολιτιστικούς δεσμούς. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αθήνα σχεδιάζει να αγοράσει φρεγάτες από τις ΗΠΑ και αεροπλάνα από τη Γαλλία .
Επιπλέον, η Αθήνα έχει διαμορφώσει μια περιφερειακή στρατηγική εξισορρόπησης, συνεργαζόμενη με βασικές γειτονικές χώρες όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος . Τόσο η Ιερουσαλήμ όσο και το Κάιρο έχουν μοιραστεί ελληνικές ανησυχίες σχετικά με την τουρκική επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η υποστήριξη της Άγκυρας προς τη Χαμάς και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα έχει εξοργίσει το Ισραήλ και την Αίγυπτο, αντίστοιχα. Επιπλέον, η νέα ελληνική κυβέρνηση έχει απευθυνθεί σε φιλο-δυτικές αραβικές χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα , που έχουν τα δικά τους προβλήματα με τη νεο-ισλαμιστική ηγεσία της Τουρκίας.
Λόγω της θέσης της, η Ελλάδα θα μπορούσε εύκολα να αναπτύξει στρατιωτικά περιουσιακά στοιχεία για συλλογικές προσπάθειες ασφάλειας στην περιοχή. Είναι μια από τις λίγες χώρες του ΝΑΤΟ που ξοδεύει περισσότερο από το 2% του ΑΕΠ του στην άμυνα. Ο Ελληνικός Στρατός και η Πολεμική Αεροπορία έχουν συμμετάσχει σε πολλές αποστολές του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Αφγανιστάν. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό έχει λειτουργήσει στην Ανατολική Μεσόγειο, βοηθώντας στην εκκένωση αλλοδαπών από το Λίβανο (2006) και τη Λιβύη (2014). Επιπλέον, η χώρα διαθέτει στρατιωτικές εγκαταστάσεις που είναι ζωτικής σημασίας για τη δυτική ασφάλεια.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα δημιουργεί μια νέα γεωπολιτική ταυτότητα ως προπύργιο της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μπορεί να έχει νέες αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ / ευρωπαϊκού προγραμματισμού για θέματα περιφερειακής ασφάλειας. Έτσι, η Ελλάδα μπορεί να γίνει πάροχος ασφάλειας που θα προστατεύει τα δυτικά συμφέροντα σε μια αιώνια ασταθή περιοχή.
*Ο Εμμανουήλ Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King's College του Λονδίνου.
BANNER IMAGE: Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης. Ευγενική προσφορά του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος
Πηγή: https://rusi.org/ προσπελάστηκε από Ελεύθερος Αρθρογράφος
.jpg){kind=link}
0 comments