Γράφει ο *Δημήτρης Ντόϊκος
Ελληνική οικογένεια, η ρίζα του κακού.
Ολοι μας αναρρωτιόμαστε τι φταίει και επανειλλημένως ταλανιζόμαστε ως κοινωνία, κράτος και έθνος, από τα ίδια φαινόμενα για τα οποία τόσα και τόσα έχουν γραφτεί. Πολλοί προσπάθησαν να δώσουν μία εξήγηση, να κάνουν μία ανάλυση της γενικής κακοδαιμονίας μας, ή να δώσουν μια γενική περιγραφή, από τον Βάρναλη μέχρι τον Σουρρή, από κοινωνιολόγους και ψυχολόγους μέχρι ιστορικούς, σχεδόν κανείς όμως δεν θέλησε να βάλει τα δάχτυλα στην πληγή. Και η πληγή είναι η πηγή των δεινών. Γιατί είμαστε αυτοί που είμαστε, ανοργάνωτοι, απείθαρχοι, εγωιστές, αυθαίρετοι, ματαιόδοξοι, αλλαζονικοί, κομπλεξικοί, απροσάρμοστοι, και απελπιστικά ευθυνόφοβοι; Πριν αρχίσουμε να ψάχνουμε για αιτίες πέρα του περιβάλλοντός μας, καλό θα ήταν να ενδοσκοπήσουμε μέσα μας και να κάνουμε μία αυτοεκτίμηση. Μόνο έτσι θα καταλάβουμε τι φταίει, τι μπορούμε, και τι πρέπει να αλλάξει. Αλλιώς θα μείνουμε εσαεί αυτοί που είμαστε, με αποτέλεσμα να μας καταπιούν κάποτε οι εξελίξεις.
Τα πρώτα χρόνια, πως το δέντρο στραβώνει εξ αρχής:
Ο Φρόυντ πριν 100 σχεδόν χρόνια μας είχε πει ότι η ψυχοσεξουαλική ωρίμανση του ανθρώπου περνάει διάφορες φάσεις, εκ των οποίων η πρώτη είναι η στοματική, και η δεύτερη η πρωκτική, πριν φτάσουμε στην τρίτη, την φαλλική. Στις φάσεις αυτές το επίκεντρο της σεξουαλικής, ας πούμε καλύτερα ερωγενούς εξέλιξης, περνάει από το στόμα στον πρωκτό, και κατόπιν στα γεννητικά όργανα. Η πρωκτική φάση είναι ίσως η πιο σημαντική στην διαμόρφωση του κατοπινού χαρακτήρα ενός ανθρώπου. Στην φάση αυτή η ικανοποίηση συνυφάζεται με την ικανότητα του ατόμου να διώξει το βάρος που το ενοχλεί, να κενώσει τα κόπρανά του δηλαδή, και με την μετέπειτα ικανότητα να μπορεί να τα συγκρατήσει. Η ανάλογη αντίδραση των γονιών του στην προοπτική να έχει λερώσει το κρεβάτι του το παιδί, του δίνει την πρώτη πυξίδα να αντιλαμβάνεται τις διαθέσεις τους, αλλά ακόμη περισσότερο το φάσμα διακύμανσης αυτών των διαθέσεων. Αν εξοργίζονται, αν φωνάζουν, αν χτυπούν, αν απλά χαμογελούν και το αφήνουν χαλαρά, αν αμίλητοι καθαρίζουν, όλες αυτές οι συμπεριφορές αφήνουν τα πρώτα στίγματα αναγνωρισημότητας κοινωνικών αντιδράσεων στην μετέπειτα ζωή του ατόμου.
Στην δική μας την περίπτωση τα πράγματα δεν είναι και τα πλέον χαλαρά. Είτε λόγω φόρτου εργασίας των γονέων, είτε από απλή επιθυμία για καθαριότητα, κυρίως όμως από την ματαιοδοξία να φαίνεται το παιδί και το σπίτι καθαρό στους “άλλους”, το άτομο από τις πρώτες μέρες του σε αυτό τον κόσμο καταλαβαίνει πόσο αγχωτικό είναι να ικανοποιήσει τους γονείς του, ένα άγχος που θα τον ακολουθεί σε όλη του την ζωή. Οι γονείς του υποκαθιστούν την εξουσία, και η σχέση του μαζί τους θα διαμορφώσει και την σχέση του ατόμου με την εξουσία αργότερα, κρατική, οικονομική σε επίπεδο εργοδοσίας, θρησκευτική, κλπ. Η ασταθής συμπεριφορά των γονέων σε αυτό το πολύ σημαντικό για το παιδί γεγονός, διαμορφώνει και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Οταν δεν υπάρχει σταθερή συμπεριφορά γενικά, την μία οργή γιατί λερώθηκε σε ακατάλληλη στιγμή, ή την άλλη χαλαρή αντιμετώπιση για να μην φανεί σε ξένους, το παιδί απλά χάνει την πυξίδα του, αντιλαμβάνεται ότι η εξουσία υπόκειται στις δικές της άναρχες ιδιοτροπίες, και ανάλογα και αυτό μαθαίνει να κρύβει τις πραγματικές του προθέσεις μέχρι να βεβαιωθεί για την αντίδραση των γονέων του. Και έτσι διαμορφώνεται ο χαρακτήρας του ημιάναρχου, αυθαίρετου και κατά βάθους κρυψίνου πολίτη.
Μία άλλη συνισταμένη που αναπτύσσεται στο άτομο αυτό, εξίσου σημαντική, είναι αυτή των εμμονών στην επιδοκιμασία των γονέων, δηλαδή της εξουσίας. Σταδιακά διαμορφώνεται μία εμμονή στην καθαριότητα του ιδιωτικού, προσωπικού χώρου, του σπιτιού μας δηλαδή, η οποία σε αντίδραση αναπτύσσει μία έντονη ώθηση για να βρωμίσει τον περίγυρο έξω από το σπίτι του, κάτι που συναντάται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις χώρες των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Είτε σαν μορφή αντίδρασης στην εξουσία-γονείς, είτε σαν εκδίκηση στο κατεστημένο, είτε σαν τιμωρία προς αυτούς που επέβαλλαν αυτά τα πρότυπα συμπεριφοράς, η ροπή προς την ρύπανση του περιβάλλοντος γύρω από την ατομική κατοικία αποκτά την μορφή της εκδίκησης στο κατεστημένο. Κατά αυτό τον τρόπο βλέπουμε χώρες όπου τα σπίτια αστράφτουν, αλλά οι δρόμοι θυμίζουν βόθρο.
Και έτσι περνάμε υποσυνείδητα στην διαφοροποίηση του δικού μας καθαρού και άσπιλου εγώ στο απέναντι βρώμικο “αυτοί”.
Φαλλική φάση, παρατηρώντας τους γονείς.
Η επόμενη φάση στην διαδικασία εξέλιξης ενός ατόμου, είναι η φαλλική, όπου το άτομο λίγο πολύ συνειδητοποιεί τον ρόλο των γεννητικών του οργάνων, και κάνει τα πρώτα του ταξίδια εξερεύνησης στην σεξουαλικότητά του. Σε αυτή την φάση συνήθως το άτομο νοιώθει μία έλξη προς τον γονιό του αντίθετου φύλλου, υποσυνείδητα περνάει μία περίοδο ταύτισης του γονέα του αντίθετου φύλλου με τον ερωτικό του εταίρο ή όπως αυτό μπορεί να το αντιληφθεί ως ένα βαθμό, και αναπτύσσεται μία λίγο πολύ φυσιολογική αντιπαλότητα με τον γονέα του ίδιου φύλλου, σε μία υποσυνείδητη προσπάθεια να υπερισχύσει σε συμπάθεια του γονέα του αντίθετου φύλλου. Ετσι δημιουργούνται οι πρώτες προστριβές μεταξύ πατέρα και γιου, ή κόρης και μητέρας, προστριβές οι οποίες συνήθως δεν αφήνουν μετέπειτα ίχνη διαφόρων ψυχωτικών συμπεριφορών σε φυσιολογικές οικογένειες. Η φυσιολογικότητα μίας οικογένειας εξαρτάται όμως λίγο πολύ και από την φυσιολογική εξέλιξη της κοινωνίας που την διέπει, κι εδώ ξεκινάει ένας κύκλος του διαβόλου στην περίπτωση της ελληνικής, και γενικά της βαλκανικής και μεσανατολικής οικογένειας.
Σε μία φυσιολογική περίπτωση, το παιδί αναπτύσει μία αντιπαλότητα προς τον γονέα του ίδιου φύλλου, η οποία όμως δεν τροφοδοτείται επιπλέον από την ανταπόκριση σε αυτό τον αγώνα του ίδιου του επάθλου, του γονέα δηλαδή του αντιθέτου φύλλου. Αυτές οι φυσιολογικές περιπτώσεις στην ελληνική και γενικότερη μεσανατολική κοινωνία είναι περισσότερο η εξαίρεση παρά ο κανόνας. Η εξήγηση είναι απλή, όχι όμως και η λύση της. Η επιλογή του ή της συζύγου στην Ελλάδα βασίζεται σε ιδιαίτερα στερεότυπα, τα οποία στηρίζονται πάνω στις ευρύτερες κοινωνικές απαιτήσεις της κοινωνίας. Το έτερον ήμισυ πρέπει να καλύπτει όλο το φάσμα της ματαιοδοξίας που περιβάλλει αυτή την κοινωνία, να είναι εμφανίσιμο και αρεστό, οικονομικά και κοινωνικά καταξιωμένο, η αποτυχία απαγορεύεται και θεωρείται μίασμα, να είναι αρεστό, να αντέχει στις πολλαπλές κριτικές-βλέπε κουτσομπολιά- και να έχει μία ει δυνατόν ισχυρή οικογένεια πίσω του, όπου οικογένεια σε αυτή την περίπτωση εννοείται ολόκληρη φάρα, αγγλιστί κλαν. Επειδή η Ελλάδα φρόντισε να μην έχει ευγενείς και αριστοκρατικά σόγια, είναι ευκολότερο να πιάσει κανείς το τζάκποτ, παρά να βρει αντίστοιχο σύζυγο. Γίνονται όμως συνεχώς προσπάθειες κατά προσέγγισην, οι οποίες δυστυχώς σπανίως ικανοποιούν τις απαιτήσεις, κάτι το οποίο δημιουργεί σύντομα κύματα απογοήτευσης, απογοήτευσης η οποία δεν φεύγει ποτέ. Σε αυτή την περίπτωση ο γονέας ταυτίζεται με τον γόνο του αντίθετου φύλλου, και δημιουργείται μία αφύσικη συμμαχία η οποία αποξενώνει τον άλλο γονέα, πράγμα που στο τέλος εκτός του ότι δηλητηριάζει τον γάμο, δημιουργεί στο παιδί μία ατμόσφαιρα έντονης αντιπάθειας προς τον γονέα του ίδιου φύλλου, μιας και έχει εξασφαλίσει το πολυπόθητο έπαθλο. Την εκρηκτική αυτή δυναμική που αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια κάθε κοινωνίας, την αντιλαμβανόμαστε εντονότερα στην σχέση της Ελληνίδας μητέρας με τον γιο της. Ο πατέρας αποσύρεται, πετάει πετσέτα, αποτραβιέται στις παρέες του ή στα χόμπυ του, ενίοτε βρίσκει και κάποια ερωμένη, ή εγκαταλείπει την οικία. Συνέπεια αυτής της διαπλοκής είναι ότι ο γόνος δεν έχει την δυνατότητα να δώσει τον δικό του αγώνα με τον γονέα, με την εξουσία, με την ισχύ, δεν θα μπορέσει να μετρήσει τις δικές του δυνάμεις, να επεξεργαστεί δικά του μοντέλα άμυνας και εκτίμησης καταστάσεων, η μόνιμη συμμαχία με έναν από τους δύο γονείς θα του εξασφαλίζουν πάντα λίγο πολύ το αποτέλεσμα που επιδιώκει. Ετσι μαθαίνει ότι η ζωή είναι ομαλή, προβλεπόμενη, ευνοική, εφόσον πάντα τα δύσκολα λύνονται από έναν από μηχανής Θεό. Οι γονείς θα παρέμβουν στο σχολείο αν κάτι πάει στραβά, οι γονείς θα χρηματοδοτήσουν το πανεπιστήμιο και το φροντιστήριο, οι γονείς θα βάλουν μέσο να βρει το παιδί δουλειά, ή να ανοίξει μία δική του δουλειά, οι γονείς θα νταντέψουν το παιδί σε όποιο λάθος κι αν κάνει, αλλά κυρίως, οι γονείς θα το υπερασπίσουν έναντι οποιασδήποτε κριτικής, και θα την μειώσουν κιόλας ως κακοπροαίρετη. Αποτέλεσμα είναι ο μέσος Ελληνας να μην μπορεί να επεξεργαστεί τον ίδιο του τον εαυτό, να μην χτίσει τα δικά του μονοπάτια κατά την δύσκολη περίοδο της εφηβείας και της πρώτης ωρίμανσης, να αποφεύγει να έρθει αντιμέτωπος με τις εμμονές του, τους μηχανισμούς καταναγκασμού και αγκίστρωσης που λέγονται κόμπλεξ, να μην μπορεί να ενηλικιωθεί παρά μόνον σε πολύ μεγάλη ηλικία και ίσως όχι όλοι, αλλά και να φοβάται ως αιώνια έφηβος που μένει, να αναλάβει ευθύνες και πρωτοβουλίες, να μένει πάντα στα λόγια, να
εντάσεται σε κάποιον σχηματισμό πολιτικό, κομματικό, αθλητικό ή οτιδήποτε άλλο, και να μεταμορφώνεται σε όλα σε έναν οπαδό που δεν μπορεί να αναπτύξει δικά του μοντέλα σκέψης. Αυτό τον τρελαίνει σε σημείο να εξαγριώνεται σε περίπτωση που οι άλλοι δεν ενστερνίζονται τις απόψεις του, νοιώθει ικανοποιημένος να περάσει το δικό του πληγωμένο εγώ στους άλλους, ακόμη και αν γνωρίζει ότι έχει άδικο, η αλήθεια υποσυνείδητα δεν τον ενδιαφέρει, αλήθεια είναι μόνο ο στενός του κύκλος. Στον οικονομικό τομέα αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να έρθει σε συνενόηση εύκολα με άλλους, είναι γνωστό πόσο άδοξα καταλήγουν οι περισσότεροι συνεταιρισμοί στην Ελλάδα, νοιώθει ανασφαλής έξω από το δικό του οικογενειακό περιβάλλον, θα συνεχίσει την δουλειά του πατέρα του, ή θα ακολουθήσει κάποιον συγγενή του στον ίδιο δρόμο και ρυθμό που ακολούθησαν και οι γονείς του, νέες πρωτοβουλίες και καινοτομίες δεν θα έρθουν, είναι επίφοβες και ριψοκίνδυνες, θα πάμε πάντα με την πεπατημένη. Θα μείνουμε αυτοί που είμαστε, νάνοι σε όλα μας αλλά με το Εγώ ενός υπερφύαλου γίγαντα. Μισούμε κάθε μορφή εξουσίας επειδή αντιπαλεύαμε σαν παιδιά την εξουσία του γονιού μας με την συμμαχία του ενός από τους δύο γονείς, χωρίς όμως να πολεμάμε με δικά μας όπλα. Οταν βγαίνουμε στην κοινωνία και βλέπουμε ότι αυτό το σχήμα δεν βοηθάει εδώ, αρχίζουμε την απόλυτη άρνηση μέσω μείωσης όσων θεωρούμε ότι δεν μας αντιπροσωπεύουν και δεν δεν συμφωνούν με εμάς. Σε κάθε συζήτηση οι διαφωνούντες στο τέλος αλληλοβρίζονται, και όταν βλέπουμε ότι ο άλλος έχει όντως δίκιο, προσπαθούμε να τον μειώσουμε με οποιοδήποτε τρόπο μπορούμε. Αναπτύσουμε μία μοναδική μυθομανία ως προσπάθεια διαφυγής από την πραγματικότητα, είτε μιλώντας για τον εαυτό μας προσωπικά, είτε για το σύνολο στο οποίο ανήκουμε, ιδεολογική παράταξη, έθνος, ή οτιδήποτε άλλο, όλα αυτά αντανακλούν την ελλειματική προσωπικότητα που έχουμε, προσωπικότητα ενός ανήλικου.
Γάμος αλά ελληνικά, το εθνικό μας ναρκοπέδιο:
Μιλήσαμε πιο πάνω για τα κριτήρια επιλογής συζύγου. Και γίνεται αντιληπτό πόσο γρήγορα στις περισσότερες των περιπτώσεων η απογοήτευση γίνεται ο μόνιμος σύντροφος των εταίρων. Επ αυτού πρέπει να λάβουμε υπόψιν και τις ενδοοικογενειακές αλλαγές που επήλθαν μέσα από το γενικότερο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο των εξελίξεων. Η γυναίκα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παραγωγικής διαδικασίας, ο ρόλος του πατέρα ως μοναδικού τροφοδότη της οικογενείας έχει εξαφανιστεί, οι λειτουργίες των γονέων μέσα στο σπίτι δεν είναι πλέον διακριτές. Προερχόμενος από μία πατριαρχική κοινωνία η οποία ποτέ δεν απώλεσε το αξιακό της σύστημα, ο Ελληνας σύζυγος δυσκολεύεται να εναρμονιστεί με την νέα πραγματικότητα. Από την άλλη πλευρά η Ελληνίδα προέρχεται από ένα περιβάλλον όπου η γυναίκα αναλαμβάνει μέσω των κοινωνικών της διασυνδέσεων κυρίως μέσω των οικογενειακών της διασυνδέσεων, την επέκταση του ιστού της, και μέσω αυτού την επίτευξη των φιλοδοξιών της. Σε αυτό το σημείο η Ελληνίδα έχει μία παράδοση αιώνων πίσω της όσον αφορά την επέκταση των οικογενειακών φιλοδοξιών μέσω των προσπαθειών της. Ισως καμμία άλλη Ευρωπαία δεν είναι τόσο φιλόδοξη, συνομωτική και ιντριγκαδόρα όσο η Ελληνίδα, σε αυτές της τις ικανότητες μόνο μία ανατολίτισσα μπορεί να την συναγωνιστεί. Ισως ο μόνος αντάξιος σύζυγος μιας Ελληνίδας να είναι κάποιος βασιλιάς, πολιτικός ολκής, ή κάποιος μεγιστάνας, σε περίπτωση που δεν είναι, πρέπει να είναι ο γιος της. Ουαί και αλλίμονο στην έρημη νύφη που δεν θα προωθήσει επάξια αυτές τις φιλοδοξίες ως σύζυγος του γιου της. Η Ελληνίδα αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως θεματοφύλακα των οικογενειακών στόχων, αξιών, φιλοδοξιών, ή ότι άλλο μπορεί να εκπροσωπεί μια οικογένεια. Στο πρόσωπό της αντιλαμβάνεται γεννεές άξιων προγόνων που βρήκαν σε αυτή τον άξιο εκπρόσωπό τους. Ο σύζυγός της πρέπει διαρκώς να κυνηγάει αυτό τον στόχο. Αν δεν μπορέσει δεν είναι άξιος ούτε για το κρεβάτι της, το κέρατο πάει σύνννεφο. Και αλλίμονο αν τα βάλει με τον γιο της, υποσυνείδητα τον έχει ευνουχίσει. Πως να ενηλικιωθεί μέσα σε τέτοιο τοξικό περιβάλλον ο Ελληνας; Πως να ολοκληρωθεί η προσωπικότητα της Ελληνίδας και του Ελληνα όταν έχουν μεγαλώσει σαν μελλοντικοί πρίγκηπες, εκλεκτοί, και αλάνθαστοι σε έναν κόσμο όπου λίγο πολύ αποτελείται σχεδόν μόνο από πρίγκηπες και πριγκήπισσες; Σε έναν κόσμο όπου αν κάτι δεν πάει καλά, τότε φταίνε εξωγενείς παράγοντες, κακοί και μοχθηροί άνθρωποι και συνθήκες, ενώ ο κόσμος, η ίδια η ζωή, κάτι τους χρωστάει και οφείλει να τους το δώσει. Αλήθεια, πόσα τάματα έχουν κάνει οι υπερορθόδοξοι Ελληνες στον Θεό για να βοηθήσει κάποιον άλλον εκτός από αυτούς τους ίδιους; Πόσοι Ελληνες διακρίθηκαν για την φιλανθρωπική τους δράση σε κάποια απόμακρα και ασήμαντα σημεία κάπου στον Τρίτο Κόσμο;
Και παρόλα αυτά νομίζουν ότι είναι ο περιούσιος λαός του Θεού, ότι ο Θεός έχει κάποια περίοπτη θέση γι αυτούς, λες και τους έχει κάποιο παλιό χρέος. Η πορεία εξόδου από αυτό τον ονειρικό κόσμο που περισσότερο μοιάζει με γλυκό θάνατο, πρέπει να είναι δύσκολη, οδυνηρή, αλλά απαραίτητη.
*Έχει σπουδάσει Αρχαιολογία, Ιστορία, και minor subject διεθνείς σχέσεις. Ασχολείται με το διεθνές εμπόριο στο εξωτερικό
0 comments